11. «Μή ἀγαπᾶτε τόν κόσμον μηδέ τά ἐν τῷ κόσμῳ», Α΄ Ἰωαν. 2, 14-16, Ἁγ. Νικοδήμου Ἁγιορείτου καί Ἁγ. Ἰουστίνου Πόποβιτς

11. «Μή ἀγαπᾶτε τόν κόσμον μηδέ τά ἐν τῷ κόσμῳ», Α΄ Ἰωαν. 2, 14-16, Ἁγ. Νικοδήμου Ἁγιορείτου καί Ἁγ. Ἰουστίνου Πόποβιτς,  Ἱ.Μ. Ἁγίας Τριάδος Ἐδέσσης, http://hristospanagia3.blogspot.gr

22. Tό μεγαλεῖο τῆς Θεοτόκου (Περί τῆς Παναγίας Θεοτόκου), Ἁγ. Πορφυρίου-Βίος καί Λόγοι, Ἀρχιμ. Σάββα Ἁγιορείτου

22. Tό μεγαλεῖο τῆς Θεοτόκου (Περί τῆς Παναγίας Θεοτόκου), Ἁγ. Πορφυρίου-Βίος καί Λόγοι, Ἀρχιμ. Σάββα Ἁγιορείτου,  Ἱ.Μ. Ἁγίας Τριάδος Ἐδέσσης, http://hristospanagia3.blogspot.gr

7. Ἐπέρασα ἕναν πειρασμό-Ἡ ἐξαγόρευση τῶν λογισμῶν, Βίος καί λόγοι Ἁγ. Πορφυρίου, Ἀρχιμ. Σάββας Ἁγιορείτης

7. Ἐπέρασα ἕναν πειρασμό-Ἡ ἐξαγόρευση τῶν λογισμῶν, Βίος καί λόγοι Ἁγ. Πορφυρίου, Ἀρχιμ. Σάββας Ἁγιορείτης,  Ἱ.Μ. Ἁγίας Τριάδος Ἐδέσσης,http://hristospanagia3.blogspot.gr

98. Ὁ αὐτοευτελισμός Γ΄ (Εὐεργετινός τόμ. Β΄- ὑπόθ. Α΄), Ἀρχιμ. Σάββα Ἁγιορείτου

98. Ὁ αὐτοευτελισμός Γ΄ (Εὐεργετινός τόμ. Β΄- ὑπόθ. Α΄), Ἀρχιμ. Σάββα Ἁγιορείτου, Ἱ.Μ. Ἁγίας Τριάδος Ἐδέσσης, http://hristospanagia3.blogspot.gr

Ψυχοσωματική ὑγεία, Ἀρχιμ. Σάββας Ἁγιορείτης,11-11-2018

Ἡ ἐξουδετέρωση τοῦ ἀσκητικοῦ κόπου διά τῆς προσευχῆς

Ἡ ἐξουδετέρωση τοῦ ἀσκητικοῦ κόπου

διά τῆς προσευχῆς

Ἡ ἄσκηση, βέβαια, δημιουργεῖ κόπωση στό σῶμα καί ὑπάρχει ἡ πιθανότητα τῆς «γκρίνιας», ὅπως ἐπισήμαινε ὁ Ὅσιος Γέροντας. Ἡ προσευχή ὅμως, δίδασκε, ἐξουδετερώνει τόν σωματικό κόπο. Πρέπει ὁ ἀγωνιζόμενος πιστός, παρατηροῦσε ὁ Ἅγιος, νά προλαβαίνει καί νά ἐξουδετερώνει τήν «γκρίνια» τοῦ κουρασμένου σώματος, ἀνεβάζοντας τήν ἔνταση τῆς προσευχῆς. Αὐτό, βέβαια, τό ἔλεγε ἐκ πείρας, ἀφοῦ τό εἶχε προηγουμένως βιώσει στόν προσωπικό του ἀγῶνα.

Τόνιζε μάλιστα ὅτι δέν ἀρρωσταίνει κανείς ἀπό τήν ἄσκηση, ἄν τήν κάνει ἀπό ἀγάπη καί μέ ἀγάπη πρός τόν Κύριο. «Ὅταν ὁ σωματικός κόπος -μετάνοιες, ἀγρυπνίες, θυσίες-», δίδασκε, «γίνεται μέ ἀγάπη, μέ ἔρωτα, τότε δέν βλάπτει τό σῶμα»¹.

Συμπερασματικά

1. Πόλεμος λογισμῶν, Πνευματικό Ἀλφάβητο, Ἁγ. Δημητρίου Ροστώβ, Ἀρχιμ. Σάββα Ἁγιορείτη

Πῶς λειτουργεῖ θεραπευτικά ἡ ἄσκηση

Πῶς λειτουργεῖ θεραπευτικά ἡ ἄσκηση

Μέ τήν ἄσκηση ταπεινώνεται ὁ ἄνθρωπος, ὠφελεῖται ἡ ψυχή καί γίνεται δεκτική τοῦ θείου ἐλέους, τῆς θείας Χάρης. Παράλληλα, ἐπεσήμαινε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, ὠφελεῖται καί τό σῶμα¹.

Ὁ ἄνθρωπος πού κοπιάζει σωματικά, ταπεινώνει τό σῶμα. Μαζί μέ τό σῶμα συνταπεινώνεται καί ἡ ψυχή, ἐπειδή αὐτά τά δύο εἶναι ἀλληλένδετα. Ἡ κατάσταση τοῦ σώματος ἐπηρεάζει καταλυτικά, διαμορφώνει καί τήν κατάσταση τῆς ψυχῆς. «Διαφορετικά αἰσθάνεται ὅποιος κάθεται σέ θρόνο καί διαφορετικά ὅποιος κάθεται στήν κοπριά»², λέγει ὁ Ἀββᾶς Ἰωάννης τῆς Κλίμακος στό ὁμώνυμο βιβλίο του. Ἡ ταπείνωση τῆς ψυχῆς προκαλεῖ τήν ἔλευση τῆς Θείας Χάρης σύμφωνα μέ τόν Πνευματικό νόμο: «Ὁ Θεός στούς ταπεινούς δίνει χάρη, ἐνῶ στούς ὑπερήφανους ἀντιτάσσεται»³. Ἡ Θεία Χάρη τότε θεραπεύει τήν ψυχή καί τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου.

Ἔλεγε, ὁ πολύ κοπιάσας σωματικά Ἅγιος: «ἡ πολλή προσπάθεια, ἡ κίνηση, ὁ κόπος, ἡ δράση εἶναι ἀρετή»⁴. Ἀντίθετα, «ἡ νωθρότητα εἶναι ἀρρώστια, εἶναι ἁμαρτία»⁵. Ἡ χαρά καί ἡ μακαριότητα ἔρχεται, ὅταν ὁ ἄνθρωπος πάψει νά ζεῖ ρέμπελα, ἀκατάστατα καί ἀνευλαβῶς. «Ὅσο ἀπερίσκεπτοι εἶστε», δίδασκε, «τόσο θά βασανίζεσθε. Ἀντίθετα, ὅσο εὐλαβεῖς καί προσεκτικοί, τόσο εὐτυχεῖς»⁶. Ἡ προθυμία γιά τόν σωματικό κόπο συμβάλλει ἀποφασιστικά στήν πνευματική πρόοδο τοῦ πιστοῦ.

Πνευματικό παιδί τοῦ παραπονιόταν ὅτι κουράστηκε, διότι ἔκαναν πολλές δουλειές στό μοναστῆρι, ἐκεῖνες τίς ἡμέρες: «Δέν ἔχω δύναμη νά σηκώσω τά πόδια καί τά χέρια μου. Τί χρειάζονται τόσες δουλειές στό μοναστῆρι;». Πῆρε σοβαρό ὕφος καί ἀπάντησε εὐθέως:

Ἡ ἄσκηση δέν εἶναι αὐτοσκοπός, ἀλλά μέσο γιά νά ἀγαπήσουμε τόν Κύριο

Ἡ ἄσκηση δέν εἶναι αὐτοσκοπός,

ἀλλά μέσο γιά νά ἀγαπήσουμε τόν Κύριο

Ἡ ἄσκηση, σύμφωνα μέ τήν διδασκαλία τοῦ Ὁσίου Γέροντα, δέν αὐτονομεῖται οὔτε ἀπολυτοποιεῖται. Ἡ ἄσκηση δέν γίνεται γιά τήν ἄσκηση, ἀλλά γιά τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό. Ὁ Ἅγιος διακήρυττε ὅτι ὁ ἀσκητικός κόπος εἶναι ἀπαραίτητος γιά νά ἐκφράσουμε τήν ἀγάπη μας πρός τόν Ἀγαπημένο¹. Ὁ στόχος εἶναι ὁ Θεῖος Ἔρωτας καί ἡ ψυχική τελείωση. Οἱ μετάνοιες-γονυκλισίες, ἡ ἐγκράτεια-νηστεία καί γενικά ἡ ἄσκηση δέν εἶναι κάποιο «καθῆκον νομικοῦ τύπου», ἀλλά μέσο γιά νά ἀγαπήσουμε τόν Θεό καί νά ἐκφράσουμε τήν ἀγάπη μας μέ αἰσθητό τρόπο. Ὅλες οἱ ἀσκήσεις πρέπει νά γίνονται μέ ἀγάπη πρός τόν Χριστό καί ὄχι «τυπικά». Ὅποιος, ὅμως, δίδασκε ὁ σοφισμένος ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα Ὅσιος, δέν ἔχει διάθεση νά κάνει κόπους καί ἄσκηση γιά τόν Ἠγαπημένο, ἀποκλείει ἀπό μόνος του τήν Θεία Χάρη γιά τόν ἑαυτό του². Ὁ Ἅγιος, μέ πολλή διάκριση, καθοδηγοῦσε καί παρακινοῦσε τά πνευματικά του παιδιά στήν ἄσκηση.

«Κάποτε», διηγεῖται ἕνα πνευματικό του παιδί, «ἦλθε ἡ συζήτηση γιά γυμναστική. Ἡ καλύτερη γυμναστική, μᾶς ἔλεγε, εἶναι οἱ μετάνοιες. Ἔτσι ὠφελούμαστε διπλά: καί στήν ψυχή καί στό σῶμα. "Νά παίρνεις βαθιά ἀναπνοή, ν’ ἀνοίγεις τά χέρια σου καί μετά θά δεῖς πῶς αἰσθάνεσαι. Νά, κάτσε νά φωνάξω μία ἀδελφή νά σᾶς δείξει". Πράγματι, χτυπάει ὁ Γέροντας τό κουδούνι καί ἔρχεται ἡ ἀδελφή, ἡ ὁποία ἔκανε μερικές μετάνοιες γιά νά τίς δοῦμε. Καί ἐκείνη μετά μᾶς εἶπε πώς τό κομποσχοίνι ὁ Γέροντας ἤθελε νά τό κρατᾶμε μέ τά τρία δάχτυλα, ὅπως ὅταν κάνουμε τόν σταυρό μας. Ἄρχισα λοιπόν μέ πέντε μετάνοιες κάθε πρωί, ὅπως μοῦ ὑπέδειξε ὁ Γέροντας, λέγοντάς μου νά τίς αὐξάνω μέ τόν καιρό.

Ἡ ἀναγκαιότητα τῆς ἄσκησης καί τῆς ἐγκράτειας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ

Ἡ ἀναγκαιότητα τῆς ἄσκησης καί τῆς ἐγκράτειας

Ἡ διδασκαλία τοῦ Ὁσίου Πορφυρίου ταυτίζεται ἀπόλυτα μέ αὐτήν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Σύμφωνα μέ τήν βιβλική καί ἁγιοπατερική παράδοση, ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου γίνεται διά τῆς συνέργειας τοῦ ἀνθρώπου μέ τήν Θεία Χάρη. 

Ἡ συμβολή τοῦ ἀνθρώπου συνίσταται στήν μετάνοια (ἀγώνας ἐναντίον τῶν παθῶν) καί στήν ἄσκηση-ἡσυχία. Ἡ μετάνοια, ἀφ' ἑνός, ὁρίζεται ὡς ἡ ἀντίσταση στό κακό καί στήν ἁμαρτία καί, ἀφ' ἑτέρου, ὡς ἡ πράξη τοῦ καλοῦ, ἡ καλλιέργεια τῶν ἀρετῶν. Συνοψίζεται στό ψαλμικό: «Φύγε ἀπό τό κακό καί κάνε τό ἀγαθό»¹. Ἡ ἄσκηση-ἡσυχία ὁρίζεται ὡς ἡ ὀρθόδοξη ψυχοθεραπευτική βιβλικοπατερική μέθοδος, ἡ ὁποία περιλαμβάνει τήν μόνωση καί ἀποφυγή τῶν πολλῶν συναναστροφῶν, τήν ὑπακοή σέ διακριτικό Πνευματικό ὁδηγό, τήν νηστεία, τήν ἀγρυπνία καί τήν ἀδιάλειπτη προσευχή. Τά ἀνωτέρω, μαζί μέ τήν Θεία Χάρη πού προσφέρεται διά τῶν μυστηρίων στόν ὀρθόδοξο πιστό, καθαρίζουν τήν ὕπαρξή μας, τήν φωτίζουν καί τήν θεώνουν.

Σύν Θεῷ, θά ἐπικεντρωθοῦμε στό θέμα τῆς ἄσκησης-ἐγκράτειας καί τήν στάση τοῦ Ἁγίου Πορφυρίου ἀπέναντι σ’ αὐτήν. Τό κάνουμε αὐτό, διότι πολλοί συκοφαντοῦν καί παρερμηνεύουν τόν Ὅσιο, ὅτι τάχα δέν συνιστοῦσε τήν ἄσκηση, οὔτε τήν ἐγκράτεια, οὔτε τήν μετάνοια, οὔτε τόν πνευματικό ἀγῶνα σύμφωνα μέ τούς Ἁγίους Πατέρες καί τούς Ἱερούς κανόνες, οὔτε τήν ἐκκοπή τῶν παθῶν. Ἀντίθετα, λέγουν, συνιστοῦσε μόνο τήν ἀγάπη, τήν «ἁπαλότητα» καί τήν ἐλευθερία.

Μελετώντας τήν ζωή τοῦ Ὁσίου ἀλλά καί τήν διδασκαλία του, διαπιστώνουμε, ἀντίθετα μέ τούς ἰσχυρισμούς τῶν μεταπατερικῶν, ὅτι ὁ Ἅγιος Πορφύριος θεωροῦσε τήν ἄσκηση-ἡσυχία-μετάνοια ὡς ἀπαραίτητη, ἀναγκαιοτάτη, ὡς ἐκ τῶν «ὧν οὐκ ἄνευ» γιά τόν ἁγιασμό μας. «Κάποτε (διηγεῖται πνευματικό του παιδί), μοῦ εἶπε ὁ π. Πορφύριος:

«Ἡ ἐπίγνωση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ» Ἅγιος Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης, Π. Σωφρονίου, 11ο Μέρος Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

Ἀκοῦστε τήν ὁμιλία ἐδῶ:«Ἡ ἐπίγνωση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ»

Ἅγιος Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης, Π. Σωφρονίου, 11ο Μέρος

Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης, Ὁμιλία στίς 04-04-2015

Συνεχίζουμε, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, τή διδασκαλία τοῦ Ἁγίου Σιλουανοῦ. Τό θέμα σήμερα θά εἶναι γιά τήν ἐπίγνωση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ. Πῶς, δηλαδή, ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά γνωρίσει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Βεβαίως, γενικῶς γνωρίζουμε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ ἀπό τήν Ἁγία Γραφή καί ἀπό τήν Ἱερά Παράδοση, ἀπό τούς Ἱερούς Κανόνες, ἀπό τήν ὅλη διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας, ἤ τουλάχιστον ὀφείλουμε νά γνωρίζουμε. Γνωρίζουν αὐτοί πού φροντίζουν νά μελετοῦν καί νά μαθαίνουν τέλος πάντων μέσω κηρυγμάτων ἤ μελέτης τό γενικό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τί ζητάει ὁ Θεός ἀπό τούς ἀνθρώπους ἤ πιό σωστά ποιές εἶναι οἱ ὁδηγίες τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο. Γιατί ὁ Θεός δέ ζητάει κάτι γιά τόν ἑαυτό Του, ἀλλά αὐτά πού λέμε ἐντολές δέν εἶναι γιά τόν Θεό, εἶναι γιά μᾶς, γιά νά μᾶς δώσει ὁδηγίες χρήσεως τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματός μας. Ἐπειδή εἶναι ὁ κατασκευαστής μας, μᾶς δίνει καί τίς ὁδηγίες, τίς προδιαγραφές, ἔτσι ὥστε νά πραγματώσουμε τόν σκοπό γιά τόν ὁποῖο πλαστήκαμε, νά φτάσουμε στό καθ’ ὁμοίωση, στή θέωση.

«Ὁ Γέροντας ἔλεγε: Εἶναι καλό νά ζητᾶς πάντα ἀπό τόν Θεό «σύνεσιν ἐν πᾶσι», δηλαδή τί καί πῶς πρέπει νά κάνεις καί νά πεῖς. Μέ ἄλλα λόγια, πρέπει νά ζητᾶς σέ κάθε περίπτωση νά μάθεις τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί τόν τρόπο πού ὁδηγεῖ στήν ἐκπλήρωσή του»¹. Καί γιά νά τό κάνεις αὐτό, λέει ὁ Ἅγιος, πρέπει νά ζητᾶς συνεχῶς σύνεση σέ ὅλα τά πράγματα.

«Ἡ ἀναζήτηση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ εἶναι τό σπουδαιότερο ἔργο τῆς ζωῆς μας, γιατί ὅταν ὁδεύουμε τήν ὁδόν τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ μετέχουμε στήν αἰώνια θεία ζωή»². Καί ἐδῶ βεβαίως λέει καί ἐννοεῖ ὁ π. Σωφρόνιος νά ζητᾶμε τί τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ποιό εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ σέ κάθε στιγμή τῆς ζωῆς μας. Σέ συγκεκριμένη στιγμή, στή συγκεκριμένη περίσταση, στόν συγκεκριμένο χῶρο, χρόπο, τόπο, τί θέλει ὁ Θεός ἀπό μᾶς. Καί αὐτό εἶναι πάρα πολύ δύσκολο. Δέν εἶναι ἁπλό πράγμα.

«Ἡ γνῶσις τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ εἶναι δυνατή μέ διαφόρους τρόπους. Ἕνας εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, οἱ ἐντολές τοῦ Χριστοῦ. Στίς εὐαγγελικές ἐντολές ὅμως, παρά τήν τελειότητά τους ἤ μᾶλλον ἐξαιτίας τῆς τελειότητάς τους, τό θέλημα τοῦ Θεοῦ ἀποκαλύπτεται στήν ἔσχατη γενική του ἔννοια»³. Εἶναι κάτι γενικό καί ἀπόλυτο. Ἄς ποῦμε ὅτι «ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη, καί ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ Θεῷ μένει καί ὁ Θεός ἐν αὐτῷ»⁴. Εἶναι ἡ γενική ἐντολή τῆς ἀγάπης. Ἀλλά πῶς αὐτή ἡ ἐντολή, πού εἶναι συγκεκριμένη, θά ἐφαρμοστεῖ στόν συγκεκριμένο χρόνο καί χῶρο κάθε στιγμή;

«Καί ἔτσι ὁ ἄνθρωπος, πού στή ζωή του ἀντιμετωπίζει μία ἀτέλειωτη ποικιλία καταστάσεων, συχνά δέν ξέρει πῶς πρέπει νά ἐνεργήσει γιά νά βρίσκεται ἡ πράξη του μέσα στά ὅρια τοῦ θείου θελήματος»⁵. Γι’ αὐτό οἱ Πατέρες μίλησαν γιά τήν ἀρετή τῆς διακρίσεως, ὅτι εἶναι -μάλιστα εἶπαν- ἡ μεγαλύτερη ἀπ’ ὅλες τίς ἀρετές.

97. Ὁ αὐτοευτελισμός β΄ μέρος (Εὐεργετινός τόμ. Β΄- ὑπόθ. Α΄) , Ἀρχιμ. Σάββα Ἁγιορείτου

97. Ὁ αὐτοευτελισμός β΄ μέρος (Εὐεργετινός τόμ. Β΄- ὑπόθ. Α΄) , Ἀρχιμ. Σάββα Ἁγιορείτου, 20-10-2018,  Ἱ.Μ. Ἁγίας Τριάδος Ἐδέσσης, http://hristospanagia3.blogspot.gr

Ποῖος εἶναι ὁ ἀληθινά μεγάλος; Ἀρχιμ. Σάββας Ἁγιορείτης

Ποῖος εἶναι ὁ ἀληθινά μεγάλος; Ἀρχιμ. Σάββας Ἁγιορείτης,  Ἱ.Μ. Ἁγίας Τριάδος Ἐδέσσης, http://hristospanagia3.blogspot.gr