Ἡ ἄσκηση δέν εἶναι αὐτοσκοπός,
ἀλλά μέσο γιά νά ἀγαπήσουμε τόν Κύριο
Ἡ ἄσκηση, σύμφωνα μέ τήν διδασκαλία τοῦ Ὁσίου Γέροντα, δέν αὐτονομεῖται οὔτε ἀπολυτοποιεῖται. Ἡ ἄσκηση δέν γίνεται γιά τήν ἄσκηση, ἀλλά γιά τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό. Ὁ Ἅγιος διακήρυττε ὅτι ὁ ἀσκητικός κόπος εἶναι ἀπαραίτητος γιά νά ἐκφράσουμε τήν ἀγάπη μας πρός τόν Ἀγαπημένο1. Ὁ στόχος εἶναι ὁ Θεῖος Ἔρωτας καί ἡ ψυχική τελείωση. Οἱ μετάνοιες-γονυκλισίες, ἡ ἐγκράτεια-νηστεία καί γενικά ἡ ἄσκηση δέν εἶναι κάποιο «καθῆκον νομικοῦ τύπου», ἀλλά μέσο γιά νά ἀγαπήσουμε τόν Θεό καί νά ἐκφράσουμε τήν ἀγάπη μας μέ αἰσθητό τρόπο. Ὅλες οἱ ἀσκήσεις πρέπει νά γίνονται μέ ἀγάπη πρός τόν Χριστό καί ὄχι «τυπικά». Ὅποιος, ὅμως, δίδασκε ὁ σοφισμένος ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα Ὅσιος, δέν ἔχει διάθεση νά κάνει κόπους καί ἄσκηση γιά τόν Ἠγαπημένο, ἀποκλείει ἀπό μόνος του τήν Θεία Χάρη γιά τόν ἑαυτό του2. Ὁ Ἅγιος, μέ πολλή διάκριση, καθοδηγοῦσε καί παρακινοῦσε τά πνευματικά του παιδιά στήν ἄσκηση.
«Κάποτε», διηγεῖται ἕνα πνευματικό του παιδί, «ἦλθε ἡ συζήτηση γιά γυμναστική. Ἡ καλύτερη γυμναστική, μᾶς ἔλεγε, εἶναι οἱ μετάνοιες. Ἔτσι ὠφελούμαστε διπλά: καί στήν ψυχή καί στό σῶμα. "Νά παίρνεις βαθιά ἀναπνοή, ν’ ἀνοίγεις τά χέρια σου καί μετά θά δεῖς πῶς αἰσθάνεσαι. Νά, κάτσε νά φωνάξω μία ἀδελφή νά σᾶς δείξει". Πράγματι, χτυπάει ὁ Γέροντας τό κουδούνι καί ἔρχεται ἡ ἀδελφή, ἡ ὁποία ἔκανε μερικές μετάνοιες γιά νά τίς δοῦμε. Καί ἐκείνη μετά μᾶς εἶπε πώς τό κομποσχοίνι ὁ Γέροντας ἤθελε νά τό κρατᾶμε μέ τά τρία δάχτυλα, ὅπως ὅταν κάνουμε τόν σταυρό μας. Ἄρχισα λοιπόν μέ πέντε μετάνοιες κάθε πρωί, ὅπως μοῦ ὑπέδειξε ὁ Γέροντας, λέγοντάς μου νά τίς αὐξάνω μέ τόν καιρό.