Περί ἀμέλειας καί ραθυμίας κατά τούς Ἁγίους Πατέρες.

Η ΑΜΕΛΕΙΑ ΕΜΠΟΔΙΟ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ

Ἔν ὄψει τῆς νέας χρονιᾶς ἄς πολεμήσουμε τήν ἀμέλεια καί τή ραθυμία μας πού εἶναι σύμφωνα μέ τούς ἁγίους Πατέρες, τά μοναδικά ἐμπόδια γιά τή σωτηρία μας

Όπως λέει ο Μέγας Βασίλειος, «αυτός ο καιρός είναι της μετανοίας, στην άλλη ζωή της ανταποδόσεως. Τώρα ο Θεός είναι βοηθός σ’ αυτούς που επιστρέφουν κοντά Του, τότε θα είναι φοβερός εξεταστής των ανθρωπίνων πράξεων και λόγων και σκέψεων».

Ὁ Αγιος Αντωνιος παρατηρεῖ:/« Αν καταβάλλουμε κάθε επιμέλεια και μηχανευόμαστε τα πάντα, για ν' αποφύγομε τη σωματική απονέκρωση, πόσο μάλλον οφείλουμε να σπουδάζομε, πως ν' αποφύγομε την ψυχική απονέκρωση' διότι σ' όποιον θέλει να σωθεί, δεν υπάρχει κανένα άλλο εμπόδιο, παρά μόνο η αμέλεια και η οκνηρία της ψυχής».

Ἡ καταστροφική σειρά, ὅπως μᾶς τήν ἀποκαλύπτει ὁ Ὅσιος Μᾶρκος στή Φιλοκαλία, ἔχει ὡς ἑξῆς:

« Η αμέλειά μας να γνωρίσουμε τις δωρεές Του μας έφερε σε ραθυμία και αυτή μας παρέδωσε στη λησμοσύνη (λήθη τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ), από την οποία κυριάρχησε πάνω μας η άγνοια».Ἡ ἀμέλεια εἶναι αὐτή πού συσσωρεύει πλῆθος ἁμαρτιῶν στή ψυχή μας.

 Ο αββάς Θεόδωρος του Ενάτου είπε:«Εάν λογαριάσει ο Θεός την αμέλειά μας στις προσευχές και την αιχμαλωσία του νου σε λογισμούς τις ώρες της ψαλμωδίας, σωτηρία μην περιμένουμε».

Ἡ ραθυμία καί ἡ τεμπελιά ἔρχονται σέ ὅλους, ἀλλά εἶναι στίς δυνατότητές μας νά τίς ἀποβάλλουμε καί νά ἐργασθοῦμε τίς ἐντολές.

Τά δύο μεγάλα ὅπλα τοῦ διαβόλου εἶναι ἡ ἀμέλεια καί ἡ ἀπελπισία. Νά τί μᾶς διδάσκει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Στη ζωή του χριστιανού η απελπισία και η αμέλεια είναι καταστροφικές.

Εκείνον που έπεσε σε αμάρτημα, η απελπισία δεν τον αφήνει να σηκωθεί κι εκείνον που είναι όρθιος, η αμέλεια τον κάνει να πέσει. Η απελπισία στερεί τον άνθρωπο από τ' αγαθά που έχει αποκτήσει η αμέλεια δεν τον αφήνει ν' απαλλαγεί από τα κακά που τον βαραίνουν. Η αμέλεια σε κατεβάζει και απ' αυτούς τους ουρανούς, ενώ η απελπισία σε γκρεμίζει ολότελα στην άβυσσο της κακίας. Κοίτα να δεις τη δύναμη που έχουν και οι δύο.


Ο διάβολος πρώτα ήταν αγαθός άγγελος επειδή ,όμως, έδειξε αμέλεια και κυριεύθηκε από απόγνωση, έπεσε σε τόση κακία, που δεν μπορεί πια να σηκωθεί. Το ότι ήταν αγαθός πρώτα, το βεβαιώνει ο Κύριος, που λέει: «Είδα το σατανά να πέφτει από τον ουρανό σαν αστραπή» (Λουκ. 10:18 ) . Η παρομοίωσή του με την αστραπή φανερώνει και τη λαμπρότητα της προηγούμενης καταστάσεώς του και τη σφοδρότητα της πτώσης του. Ο Παύλος ήταν βλάσφημος και διώκτης και υβριστής επειδή , όμως, δεν κυριεύθηκε από απόγνωση και σηκώθηκε από την αμαρτία, έγινε ίσος με τους αγγέλους. Ο Ιούδας ήταν απόστολος επειδή ,όμως, έδειξε αμέλεια, έγινε προδότης. Ο ληστής , ύστερ' από τόσα κακουργήματα που έκανε, δεν απελπίστηκε έτσι μπήκε πρώτος απ' όλους στον παράδεισο. Ο Φαρισαίος ,επειδή υπερηφανεύθηκε, έπεσε από τα ύψη της αρετής και ο τελώνης , επειδή δεν απελπίστηκε, ανέβηκε τόσο ψηλά, ώστε ξεπέρασε την αρετή του Φαρισαίου.
Θέλεις να σου δείξω και πόλη ολόκληρη που έκανε το ίδιο; Η πόλη των Νινευϊτών μ' αυτόν τον τρόπο σώθηκε, μολονότι η απόφαση του Θεού τους οδηγούσε σε απόγνωση γιατί δεν είπε πως , αν μετανοήσουν ,θα σωθούν, αλλά : «Τρεις μέρες ακόμα και η Νινευή θα καταστραφεί»(Ιων.3:4 ) . Όμως, αν και απειλούσε ο Θεός, αν και φώναζε ο προφήτης Ιωνάς, αν και η απόφαση δεν είχε αναβολή ή περιορισμό, οι Νινευϊτες δεν έχασαν τον θάρρος και την ελπίδα τους. Και γιατί δεν έβαλε κανέναν όρο; Γιατί δεν είπε: «Αν μετανοήσουν, θα σωθούν»;

Για να παραδειγματιστούμε εμείς και, όταν ακούμε καταδικαστική απόφαση του Θεού χωρίς όρο κι περιορισμό, ούτε τότε ν' απελπιζόμαστε, αλλά να μετανοούμε.Αυτά, λοιπόν, έχοντας υπόψη μας, ποτέ να μην απελπιζόμαστε. Κανένα όπλο δεν είναι τόσο αποτελεσματικό στα χέρια του διαβόλου όσο η απόγνωση. Γι' αυτό και δεν του προξενούμε τόση ευχαρίστηση όταν αμαρτάνουμε, όση όταν απελπιζόμαστε;Γνωρίζοντας λοιπόν, πως ο ουράνιος Πατέρας μας , ο Καλός Ποιμένας , όχι μόνο δεν μας περιφρονεί, όταν επιστρέφουμε σ' Αυτόν, αλλά και με μεγαλύτερη προθυμία και στοργή μας δέχεται απ' ό,τι εκείνους που κατόρθωσαν την αρετή, γνωρίζοντας πως όχι μόνο δεν τιμωρεί τους πλανεμένους, αλλά και βγαίνει σε αναζήτησή τους και χαίρεται περισσότερο γι' αυτούς, όταν τους βρει, παρά για όσους έχει κοντά Του, ούτε ν' απελπιζόμαστε πρέπει, όταν βρισκόμαστε στην αμαρτία, ούτε όμως και να ξεθαρρεύουμε όταν κάνουμε το καλό αλλά, και όταν αμαρτάνουμε, να μετανοούμε, και όταν ασκούμε την αρετή, να προσέχουμε μην πέσουμε.

Γιατί προδοσία της σωτηρίας μας είναι και τα δυο τούτα, δηλαδή τόσο το να ξεθαρρεύουμε, όταν βρισκόμαστε στο δρόμο της αρετής, όσο και το ν' απελπιζόμαστε, όταν πέφτουμε στην αμαρτία . «Σήμερα», λοιπόν, όσο δηλαδή διαρκεί η παρούσα ζωή, ας μην απελπιζόμαστε. Στηρίζοντας τις ελπίδες μας στον Κύριο και αναγνωρίζοντας την άπειρη φιλανθρωπία Του, ας πετάξουμε πρόθυμοι μακριά μας κάθε κακία, ας πιαστούμε από την αρετή, ας δείξουμε απέραστη μετάνοια, ας καθαριστούμε εδώ απ' όλα τ' αμαρτήματά μας, για να μπορέσουμε με παρρησία να σταθούμε στο φοβερό βήμα του Χριστού και να μπούμε στη βασιλεία των ουρανών, με τη χάρη του Θεού μας». (Από το βιβλίο : «ΘΕΜΑΤΑ ΖΩΗΣ Β΄»ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ http://www.agiosgeorgioshaidarioy.gr/apelpisisameleia.html)

Τί εἶναι ὅμως ἡ ραθυμία;

Δεινόν η ραθυμία!

Ραθυμία είναι η απροθυμία για εργασία, η οκνηρία, η αδιαφορία, η νωθρότητα, η χαυνότητα. Ο ράθυμος αρέσκεται να είναι αργός, χαλαρωμένος. Κι αν με πολλή καθυστέρηση αποφασίσει να κάνει κάποιες ενέργειες, οι κινήσεις του είναι νωχελικές και άτονες. Γενικά δεν έχει όρεξη για δουλειά. Είναι σε όλα του δυσκίνητος, απρόθυμος και νωθρός.

Η χαυνότητα που παρουσιάζει είναι ακόμη μεγαλύτερη στα πνευματικά. Κυρίως σ’ αυτά. Δεν έχει προθυμία να εργαστεί ούτε για το Θεό ούτε για την ψυχή του ούτε για την ωφέλεια των αδελφών του. Αδιαφορεί για τον πνευματικό καταρτισμό του. Παραμελεί τη συστηματική παρακολούθηση του εαυτού του. Αναβάλλει να εκτελέσει τα καθήκοντά του. Αλλά η αναβολή σημαίνει συνήθως ματαίωση. Στην πορεία του ημερήσιου ή εβδομαδιαίου προγράμματός του τα πιο πολλά τελικώς δεν τα κάνει. Κι αν κάνει μερικά, δεν τα κάνει με όρεξη και πνοή αλλά ως αγγαρεία, άτονα και ανόρεχτα.

Ο ράθυμος σιγά-σιγά απορυθμίζεται, ναρκώνεται, αποκοιμίζεται, βυθίζεται στο λήθαργο της αμαρτωλής ζωής. Το νεύρο της ψυχής του δεν αντιδρά στο κακό. Η θέλησή του δεν αντιστέκεται στον πειρασμό. Δε λέει: όχι, δε θα το κάνω αυτό!

Επίσης ο ράθυμος γίνεται δούλος των ηδονών, εξαχρειώνεται! Στη γνωστή ευχή του Μικρού Αποδείπνου προς την Υπεραγία Θεοτόκο: «Άσπιλε, αμόλυντε, άφθορε, άχραντε…» ομολογούμε πόσο μεγάλη ζημιά παθαίνουμε από τη ράθυμη διάθεσή μας! «…και των ηδονών του βίου, ραθυμία γνώμης, δούλον γενόμενον…».

Ο Μέγας Βασίλειος παρατηρεί ότι, όταν κυριευόμαστε από νυσταγμό, η ψυχή μας γίνεται «νωθροτέρα περί της του Θεού εννοίας». Δεν πηγαίνει καθόλου η σκέψη μας στο Θεό. Όλο με τα γήινα ασχολούμαστε. Επίσης όταν κυριευόμαστε από ραθυμία, «καταφρονούμεν των κριμάτων του Θεού». Υποτιμούμε τις εντολές του Θεού. Περιφρονούμε το νόμο του και τα προστάγματά του. Δεν κάνουμε προσπάθεια να συμμορφωθούμε στο άγιο θέλημά του.

Από πού έρχεται η ραθυμία; «Η ραθυμία πόθεν; από καταφρονήσεως», ερωτά και απαντά ο ιερός Χρυσόστομος. Δηλαδή, όταν ο άνθρωπος περιφρονεί το θέλημα του Θεού, σιγά-σιγά η καρδιά του γίνεται χέρσο έδαφος, στο οποίο φυτρώνουν αγκάθια και τριβόλια. Αναπτύσσονται η αμέλεια, η ραθυμία, ο νυσταγμός της ψυχής. «Ενύσταξεν η ψυχή μου από ακηδίας» (Ψαλ. 118 28)!

Ο ράθυμος δε χρειάζεται δαίμονα να τον πολεμήσει, διότι μόνος του εκθέτει τον εαυτό του στον πειρασμό· μόνος του πέφτει και τσακίζεται. «Και διαβόλου ουκ όντος καταπίπτει, και εις βάραθρα πολλά κακίας εαυτόν καταβάλλει», παρατηρεί ο χρυσορρήμων Πατήρ. Ο διάβολος έχει πείρα αιώνων. Στην αρχή ξεγελά τους απρόσεκτους. Υποσκελίζει τους ραθυμότερους. Όταν όμως διαπιστώμνει ότι δεν του προβάλλουμε καμιά αντίσταση, δεν υποβάλλεται καν στον κόπο να μας πολεμήσει. Μας αφήνει και πέφτουμε μόνοι μας στα βάραθρα της κακίας.

Η ραθυμία από πολλούς θεωρείται ακίνδυνο πάθος, αλλ’ είναι «το πάντων χαλεπώτατον». Ό,τι υποφέρουμε, από τη ραθυμία μας το υποφέρουμε. Η καθημερινή πραγματικότητα το επιβεβαιώνει αυτό με πλήθος παραδειγμάτων. Ακόμη «η των πραγμάτων πείρα» επιβεβαιώνει αυτό με πλήθος παραδειγμάτων. Ακόμη «η των πραγμάτων πείρα» επιβεβαιώνει ότι η ραθυμία και τα εύκολα τα κάνει δύσκολα. Τα παλαίσματα είναι εύκολα γι’ αυτούς που αγωνίζονται με διάθεση να νικήσουν. Για τους ράθυμους όλα φαίνονται μαύρα και δυσκατόρθωτα. Διότι η ραθυμία τους αχρηστεύει τελειώς. Αν είναι όρθιοι, τους κάνει να πέσουν. Κι αν είναι πεσμένοι, δεν τους αφήνει να σηκωθούν. Ο Ιούδας ήταν απόστολος, αλλά εξαιτίας της ραθυμίας του κυριεύθηκε από το πάθος της φιλαργυρίας και έγινε προδότης. Ο Σολομών ήταν σοφός, αλλά κυριεύθηκε από το νυσταγμό της ψυχής και έπεσε πολύ χαμηλά. Άλλοι εξαιτίας της ραθυμίας οδηγούνται στην απόγνωση.

Αλλά να μην απογοητευόμαστε. Εφόσον με την ελεύθερη θέλησή μας ραθυμούμε, μπορούμε οπότε θέλουμε να πετάξουμε από πάνω μας τη ραθυμία. «Ραθυμίαν άπωθεν ημών βαλώμεθα», ψάλουμε στην η΄ ωδή του όρθρου της Μεγάλης Τρίτης. Εφόσον από τη ραθυμία μας πέφτουμε, μπορούμε με την εγρήγορση και τη σπουδή να σηκωνόμαστε! Αν κοιμόμαστε τον ύπνο της αμαρτίας, είναι καιρός να ξυπνήσουμε! «Ώρα ημάς εξ ύπνου εγερθήναι» (Ρωμ. ιγ΄ 11). Αν είμαστε μεθυσμένοι από το αφιόνι της αμαρτίας, είναι καιρός να ξεμεθύσουμε. Νήψη αυτό σημαίνει. Να είμαστε νηφάλιοι, με καθαρό μυαλό, ξεζαλισμένοι, ξεμέθυστοι.

Η εγρήγορση και η προσευχή είναι τα δύο πνευματικά όπλα που συνιστά ο Κύριος, για να υπερνικούμε τη ραθυμία μας και να αντιμετωπίζουμε νικηφόρα τον πειρασμό. «Γρηγορείτε και προσεύχεσθε, ίνα μη εισέλθητε εις πειρασμόν»΄(Ματθ. κς΄ 41). Η εγρήγορση και η προσευχή είναι ξίφος και μάχαιρα κατά των παθών. Αποτελεσματικότατα όπλα στα χέρια κάθε αγωνιστή του καλού αγώνα!

Επίσης μπορούμε να υπερνικούμε τη ραθυμία μας με τη μετάνοια. Είναι ολέθριο πάθος η ραθυμία, αλλ’ η μετάνοια έχει τη δύναμη να το θεραπεύσει. «Δεινόν η ραθυμία! Μεγάλη η μετάνοια», ψάλλουμε σ’ ένα τροπάριο της Μεγάλης Τετάρτης.

Να παρακαλούμε τον άγιο Θεό να μεταβάλει τη ραθυμία μας σε σπουδή και εγρήγορση. Κύριε, «τρέψον εις σπουδήν την ράθυμόν μου προαίρεσιν»! Αν με τη βοήθειά σου γίνει αυτό, όλα τα άλλα διορθώνονται!

(Ἀπό τό περιοδικό «Ὁ Σωτήρ», http://www.xfd.gr/)

http://hristospanagia3.blogspot.gr/2011/01/blog-post_03.html