ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄
Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ
Ἡ ἀναγκαιότητα τῆς ἄσκησης καί τῆς ἐγκράτειας
Ἡ διδασκαλία τοῦ Ὁσίου Πορφυρίου ταυτίζεται ἀπόλυτα μέ αὐτήν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Σύμφωνα μέ τήν βιβλική καί ἁγιοπατερική παράδοση, ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου γίνεται διά τῆς συνέργειας τοῦ ἀνθρώπου μέ τήν Θεία Χάρη.
Ἡ συμβολή τοῦ ἀνθρώπου συνίσταται στήν μετάνοια (ἀγώνας ἐναντίον τῶν παθῶν) καί στήν ἄσκηση-ἡσυχία. Ἡ μετάνοια, ἀφ' ἑνός, ὁρίζεται ὡς ἡ ἀντίσταση στό κακό καί στήν ἁμαρτία καί, ἀφ' ἑτέρου, ὡς ἡ πράξη τοῦ καλοῦ, ἡ καλλιέργεια τῶν ἀρετῶν. Συνοψίζεται στό ψαλμικό: «Φύγε ἀπό τό κακό καί κάνε τό ἀγαθό»1. Ἡ ἄσκηση-ἡσυχία ὁρίζεται ὡς ἡ ὀρθόδοξη ψυχοθεραπευτική βιβλικοπατερική μέθοδος, ἡ ὁποία περιλαμβάνει τήν μόνωση καί ἀποφυγή τῶν πολλῶν συναναστροφῶν, τήν ὑπακοή σέ διακριτικό Πνευματικό ὁδηγό, τήν νηστεία, τήν ἀγρυπνία καί τήν ἀδιάλειπτη προσευχή. Τά ἀνωτέρω, μαζί μέ τήν Θεία Χάρη πού προσφέρεται διά τῶν μυστηρίων στόν ὀρθόδοξο πιστό, καθαρίζουν τήν ὕπαρξή μας, τήν φωτίζουν καί τήν θεώνουν.
Σύν Θεῷ, θά ἐπικεντρωθοῦμε στό θέμα τῆς ἄσκησης-ἐγκράτειας καί τήν στάση τοῦ Ἁγίου Πορφυρίου ἀπέναντι σ’ αὐτήν. Τό κάνουμε αὐτό, διότι πολλοί συκοφαντοῦν καί παρερμηνεύουν τόν Ὅσιο, ὅτι τάχα δέν συνιστοῦσε τήν ἄσκηση, οὔτε τήν ἐγκράτεια, οὔτε τήν μετάνοια, οὔτε τόν πνευματικό ἀγῶνα σύμφωνα μέ τούς Ἁγίους Πατέρες καί τούς Ἱερούς κανόνες, οὔτε τήν ἐκκοπή τῶν παθῶν. Ἀντίθετα, λέγουν, συνιστοῦσε μόνο τήν ἀγάπη, τήν «ἁπαλότητα» καί τήν ἐλευθερία.
Μελετώντας τήν ζωή τοῦ Ὁσίου ἀλλά καί τήν διδασκαλία του, διαπιστώνουμε, ἀντίθετα μέ τούς ἰσχυρισμούς τῶν μεταπατερικῶν, ὅτι ὁ Ἅγιος Πορφύριος θεωροῦσε τήν ἄσκηση-ἡσυχία-μετάνοια ὡς ἀπαραίτητη, ἀναγκαιοτάτη, ὡς ἐκ τῶν «ὧν οὐκ ἄνευ» γιά τόν ἁγιασμό μας. «Κάποτε (διηγεῖται πνευματικό του παιδί), μοῦ εἶπε ὁ π. Πορφύριος:
