Τά τέσσερα εἴδη τῆς λύπης

      

ΤΑ ΠΑΘΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΘΕΡΑΠΕΥΟΝΤΑΙ

Τά τέσσερα εἴδη τῆς λύπης

Σύμφωνα μέ τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό ὑπάρχουν τέσσερα εἴδη λύπης:

α) Τό ἄχος (θλίψη τῆς ψυχῆς-κατάθλιψη),

β) τό ἄχθος (βάρος τῆς ψυχῆς-στενοχώρια),

γ) ὁ φθόνος καί

δ) τό ἔλεος.

«Τό ἄγχος εἶναι λύπη πού προξενεῖ ἀφωνία (κόβει τήν φωνή).

Τό ἄχθος εἶναι λύπη πού προξενεῖ βάρος στήν ψυχή.

Φθόνος εἶναι λύπη γιά τά ξένα ἀγαθά.

Ἔλεος (= συμπάθεια) εἶναι λύπη γιά τά ξένα κακά»¹.

Τί εἶναι ἡ λύπη καί ἡ κατάθλιψη κατά τούς Ἁγίους Πατέρες

Πρέπει νά τονιστεῖ ὅτι ἡ λύπη εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ· μᾶς δόθηκε μετά τήν πτώση καί κατατάσσεται στά ἀδιάβλητα πάθη.

«Τὴν λύπη», διδάσκει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, «τὴν ἔβαλε μέσα μας ὁ Θεός. Ὄχι ὅμως γιὰ νὰ τὴν μεταχειριζόμαστε ἄσκοπα ἢ καὶ βλαπτικά, σὲ ἀκατάλληλο χρόνο καὶ σὲ ἀντίθετες στὴν φύση μας περιστάσεις, κλονίζοντας ἔτσι τὴν ὑγεία τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος, ἀλλὰ γιὰ ν’ ἀποκομίζουμε ἀπ’ αὐτὴν ὅσο γίνεται μεγαλύτερο πνευματικὸ κέρδος. Γι’ αὐτό, δὲν πρέπει νὰ λυπόμαστε ὅταν παθαίνουμε κάτι κακό, μὰ ὅταν κάνουμε κάτι κακό. Ἐμεῖς, ὡστόσο, ἔχουμε ἀντιστρέψει τὰ πράγματα. Ἔτσι, καὶ ἀμέτρητα κακὰ νὰ διαπράξουμε, οὔτε λυπόμαστε οὔτε ντρεπόμαστε. Ἄν ὅμως πάθουμε καὶ τὸ παραμικρὸ κακὸ ἀπὸ κάποιον, τότε τὰ χάνουμε, βαριοθυμοῦμε, γινόμαστε συντρίμμια καὶ δὲν συλλογιζόμαστε πὼς οἱ θλίψεις καὶ οἱ πειρασμοὶ φανερώνουν τὴ φροντίδα τοῦ Θεοῦ γιὰ μᾶς περισσότερο ἀπὸ τὰ εὐχάριστα περιστατικά»².

Εἶναι ἡ λύπη μία δύναμη τῆς ψυχῆς πού μᾶς δόθηκε ἀπό τόν Θεό ὡς βοηθός στήν μετάνοιά μας³.

Ἡ κατά Θεόν λύπη ὁδηγεῖ στήν ἀληθινή καί «ἀμεταμέλητο μετάνοια».

«Γι’ αὐτό λοιπόν ὑπάρχουν ἡ λύπη καὶ ἡ ἀθυμία», τονίζει ὁ Χρυσορρήμων· «ὄχι γιὰ νὰ μᾶς κυριεύουν ὅταν πεθαίνει ἕνα ἀγαπημένο μας πρόσωπο ἢ ὅταν χάνουμε χρήματα ἢ ὅταν δοκιμάζουμε κάποια ἀποτυχία, ἀλλὰ γιὰ νὰ μᾶς βοηθοῦν στὸν πνευματικό μας ἀγώνα. Ἂς λυπόμαστε ὄχι γιὰ τὴν θλίψη ἢ τὴν βλάβη ποὺ μᾶς προξενεῖ κάποιος, ἀλλὰ γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας, μὲ τὶς ὁποῖες λυποῦμε τὸν Θεό. Γιατί οἱ ἁμαρτίες διώχνουν μακριὰ μας τὸν Θεό, ἐνῶ οἱ θλίψεις, ποὺ δοκιμάζουμε ἀπὸ ἄλλους ἀνθρώπους, Τὸν κάνουν νὰ μένει κοντά μας ὡς προστάτης»⁴.

Ὅταν ὅμως τήν Θεόσδοτη αὐτήν δύναμη τῆς λύπης τήν κυριεύσει ὁ πονηρός, τότε γίνεται μέσο γιά τήν ἀπώλεια μας, ἀφοῦ δι’ αὐτῆς ὁδηγούμαστε στήν ἀδιαφορία, στήν ἀκηδία, στήν κατάθλιψη, στήν ἀμετανοησία, στήν ἀπελπισία, στόν πνευματικό ἤ καί σωματικό θάνατο-αὐτοκτονία.

Μέ τήν ὁρολογία τῶν ἁγίων Πατέρων ἡ κατάθλιψη θά μποροῦσε νά ὁρισθεῖ ὡς δαιμονική λύπη- ἐνέργεια, ἀθυμία, ἀκηδία, αἰχμαλωσία ἀπό τούς λογισμούς, ἀπώλεια τῆς ἐργασίας γιά τήν πραγμάτωση τοῦ καθ’ ὁμοίωσιν⁵. Ἐντάσσεται στήν γενικότερη κατηγορία τῆς παθολογικῆς λύπης, τῆς μή κατά Θεόν λύπης.

«Πέρα ἀπ’ αὐτό πού ἡ ἴδια ἡ λέξη πιθανόν φανερώνει», παρατηρεῖ ὁ Jean Claude Larchet, «ἡ λύπη ἐμφανίζεται ὡς κατάσταση τῆς ψυχῆς πού περιλαμβάνει ἀποθάρρυνση καί ἀθυμία, ἀτονία καί ἀδυναμία, ψυχική ἐπιβάρυνση καί πόνο, κατάπτωση, στενόχωρη διάθεση, καταπίεση, κατάθλιψη, πού συχνότατα συνοδεύονται ἀπό ἔντονη ἀνυπομονησία ἀκόμη καί ἀγωνία»⁶. 

Ἀπόσπασμα ἀπό τό Βιβλίο:Τά πάθη καί ἡ κατάθλιψη – Τί εἶναι καί πῶς θεραπεύονται (Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου) – Νέο βιβλίο 

Σχῆμα 14Χ20.5 ,Σελίδες: 282, Τιμή: 9€, Παραγγελίες στό τηλέφωνο 6944577885 ἤ στό e- mail: hristospanagia@yahoo.gr 

1Ἁγ. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς ὀρθοδόξου πίστεως,Περὶ λύπης, Expositio fidei Section 28, line t1: «Τῆς δὲ λύπης εἴδη τέσσαρα· ἄχος, ἄχθος, φθόνος, ἔλεος. Ἄχος μὲν οὖν ἐστι λύπη ἀφωνίαν ἐμποιοῦσα, ἄχθος δὲ λύπη βαρύνουσα, φθόνος δὲ λύπη ἐπὶ ἀλλοτρίοις ἀγαθοῖς, ἔλεος δὲ λύπη ἐπὶ ἀλλοτρίοις κακοῖς».

2Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ βιβλίο «Θέματα ζωῆς. Κείμενα τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσόστομου», σελ. 85-93. Ἡ ἐπεξεργασία καὶ μετάφραση τῶν κειμένων καθὼς καὶ ἡ ἔκδοση τῶν βιβλίων ἔχουν γίνει ἀπὸ τοὺς πατέρες τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παρακλήτου Ὠρωποῦ http://www.alopsis.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=1645 . Βλ. καί: Ἁγ. Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Πρός Σταγείριον, 3, 14,PG 47, 491. «Καιρός δ’ ἀθυμίας οὐχ ὅταν πάσχωμεν κακῶς, ἀλλ’ ὅταν δρῶμεν κακῶς· ἡμεῖς δέ τήν τάξιν ἀνεστρέψαμεν, καί τούς καιρούς ἀντηλλαξάμερθα, καί ποιοῦντες μέν μυρία κακά, οὐδέ πρός βραχύ συστελλόμεθα· ἤν δέ μικρόν τι παρ’ ὁτουοῦν πάθωμεν, καταπίπτομεν, ἰλιγγιῶμεν, ἀπαλλαγῆναι καί ἀποστῆναι τοῦ βίου σπεύδομεν».

3 Jean Claude Larchet, Ἡ θεραπευτική τῶν πνευματικῶν νοσημάτων, τομ. Α΄, ἐκδ. Ἀποστολική Διακονία, 2008, σελ.299-300.

4Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ βιβλίο «Θέματα ζωῆς. Κείμενα τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσόστομου», σελ. 85-93. Ἡ ἐπεξεργασία καὶ μετάφραση τῶν κειμένων καθὼς καὶ ἡ ἔκδοση τῶν βιβλίων ἔχουν γίνει ἀπὸ τοὺς πατέρες τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παρακλήτου Ὠρωποῦ http://www.alopsis.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=1645.

5 Βλ. παρακάτω στό κεφάλαιο: Λύπη ὠφέλιμη καί λύπη δαιμονική.

6Jean Claude Larchet, Ἡ θεραπευτική τῶν πνευματικῶν νοσημάτων, τομ. Α΄, ἐκδ. Ἀποστολική Διακονία, 2008, σελ. 301-2.