Δύο ἀκραῖα πνευματικά φαινόμενα: ἡ ὑπερηφάνεια καί ἡ ἀπόγνωση

Ένα κείμενο του π. Ανδρέα Αγαθοκλέους για τις πνευματικές καταστάσεις της υπερηφάνειας και της απόγνωσης.

«Οι άγιοι Πατέρες που «έπαθαν και έμαθαν» και άρα ό,τι λένε πηγάζει από την πείρα τους...μας παροτρύνουν να προφυλαχτούμε από δύο ακραίες πνευματικές καταστάσεις: της υπερηφάνειας και της απόγνωσης.

Η πρώτη, της υπερηφάνειας, χαρακτηρίζεται από μια δυνατή αίσθηση αυτάρκειας και αυτοθέωσης. Ο άνθρωπος νιώθει πως μόνος του μπορεί να πετύχει ό,τι θέλει. Δεν έχει ανάγκη όχι μόνο τους ανθρώπους αλλά ούτε και το Θεό. Ο ίδιος είναι Θεός! Είναι ένα εσωτερικό βίωμα που μπορεί να διαρκέσει κάποια λεπτά, μέρες ή και μήνες.

Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, στο βιβλίο του «Κλίμακα» από το οποίο πήρε και το χαρακτηριστικό όνομα, αναλύει εκτενώς και σε βάθος το πάθος της υπερηφάνειας, από την οποία έπεσε ο διάβολος. Συνήθως εμφανίζεται μετά από την επιτυχία κάποιων σημαντικών αρετών.

Η δεύτερη κατάσταση, της απόγνωσης, εκδηλώνεται, όταν έλθουν μεγάλες, κατά την αντίληψή μας, αμαρτίες ή σημαντικές αποτυχίες στη ζωή, όπως οικογενειακές ή διαπροσωπικές συγκρούσεις, οικονομικές ατασθαλίες, κοινωνική απόρριψη, επαγγελματική κατάρρευση.

Τά βαθύτερα αἴτια τῆς αὐτοκτονίας.

 π. Ανδρέα Αγαθοκλέους

          Λέγεται ότι τα ποικίλα προβλήματα που πηγάζουν από την οικονομική κρίση είναι η αιτία των αυτοκτονιών. Αν και αυτό φαντάζει λογική εξήγηση, ωστόσο η δαιμονική αυτή ενέργεια έχει δύο αιτίες:
Πρώτο: Ο άνθρωπος φτιάχνει μια εικόνα για τον εαυτό του και τη ζωή του, την οποία αγωνίζεται να πετύχει ή να διατηρήσει. Τα αναφυόμενα στην πορεία εμπόδια ανατρέπουν την εικόνα και ο άνθρωπος, στηριγμένος στον εγωκεντρισμό του, καταρρέει βλέποντας να μην γίνεται καθώς νόμιζε. Αυτή η εικόνα δεν έχει να κάμει μόνο με την υλική άνεση αλλά και με την ηθικότητα, την κοινωνικότητά του, ακόμα και με την επαγγελματική του καριέρα. Τα ερωτήματα «γιατί σε μένα;» ή «γιατί εγώ;» δείχνουν τον εγωισμό που κυριαρχεί στην ύπαρξή του που σκοτίζει το νου και οδηγείται σε έμμεση αυτοκτονία που εκφράζεται με παραίτηση από κάθε προσπάθεια ή άμεση με διακοπή της ζωής.

Ὑγεία “ψυχῆς τε καί σώματος”

-        Τι κάνεις;

-        Καλά. Εσύ;

Ένας τυπικός διάλογος που μπορεί να εκφράζει τη βαθύτερη ανάγκη για επικοινωνία του πρώτου, αλλά και να δείχνει την απόρριψη της ανάγκης αυτής από το δεύτερο. Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου! Βέβαια, είναι αλήθεια, δε μπορούμε να λέμε, σε όποιον μάς ρωτήσει μια τυπική ερώτηση για τον εαυτό μας, τα βαθύτερα του εαυτού μας … Άλλωστε, το ερώτημα περιορίζεται, όπως και η απάντηση, στο θέμα της σωματικής υγείας.

Ξέρουμε όμως ότι ο άνθρωπος για να είναι «καλά» δεν αρκεί να μην υποφέρει από αρρώστια του σώματος. Υπάρχουν και ασθένειες της ψυχής που είναι βαρύτερες και η θεραπεία πιο δύσκολη.

Χαρά ἀπό τίς θλίψεις

 

 «Τα μεγάλα σχέδια της Θείας Πρόνοιας εκδηλώνονται μέσα από θλίψεις».

Η διαπίστωση αυτή της Ηγουμένης Ταϊσίας, όπως καταγράφεται στο ομώνυμο βιβλίο – έκδοση ‘Το περιβόλι της Παναγίας’, είναι αληθινή. Βγήκε μέσα από τη δική της εμπειρία, που βεβαιώνεται, βέβαια, από όσους γνώρισαν το σχέδιο του Θεού για τους ίδιους και για άλλους, μέσα από δοκιμασίες, πόνο, στεναχώριες.

Η απάντηση στα μεγάλα «γιατί» δεν μπορεί να δοθεί εύκολα και απλά. Συνήθως έρχεται μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα, όταν θα έχει καταλαγιάσει ο «πυρετός των θλίψεων». Τότε κατανοείς το σχέδιο του Θεού, που προέρχεται από τη μεγάλη αγάπη και έγνοια. Συνειδητοποιείς ότι τίποτα τυχαίο δεν υπάρχει. Η μεγάλη αγάπη του μεγάλου Θεού μας κινεί το σύμπαν και κατευθύνει τη ζωή του καθενός «εις οδόν σωτηρίας», δηλαδή σ’ αυτό που στο βάθος θέλουμε.