Πότε ἡ (ἔσω) καρδία ἀσθενεῖ καί πῶς θεραπεύεται …

Σε όλη την βιβλικοπατερική παράδοση είναι γνωστό ότι η καρδιά του ανθρώπου, όταν παύη να εφαρμόζη το θέλημα του Θεού και πράττη τα θελήματα του διαβόλου, ασθενεί και νεκρούται. Γίνεται λόγος για την ασθένεια, την πώρωση, την ακαθαρσία, την πνευματική νέκρωση της καρδιάς. Στην παράγραφο αυτήν θα δούμε μερικές τέτοιες εκδηλώσεις της ασθενούς καρδίας.

 

Επισκόπου Ναυπάκτου Ιεροθέου

 

Ο διάβολος εισέρχεται στην καρδιά του ανθρώπου, και την αιχμαλωτίζει. «Και δείπνου γενομένου, του διαβόλου ήδη βεβληκότος εις την καρδίαν Ιούδα Σίμωνος Ισκαριώτου ίνα αυτόν παραδώ» (Ιω. ιγ’, 2). Βέβαια προηγήθηκε πολυχρόνια αιχμαλωσία του νου. Όπως είναι αδύνατον σε έναν σωλήνα να διέλθουν συγχρόνως το ύδωρ και το πυρ, έτσι είναι αδύνατον να εισέλθη η αμαρτία στην καρδιά, «εάν μη κρούση πρότερον εν θύρα καρδίας δια φαντασίας πονηράς προσβολής»[258]. Η φαντασία είναι εκείνη που οδηγεί στην καρδιά την προσβολή του διαβόλου. Στον μεταπτωτικό άνθρωπο η φαντασία, που είναι λεπτοτέρα της διανοίας και παχυτέρα του νου, είναι η αρχή του κακού. Γι’ αυτό συνιστούν οι άγιοι Πατέρες να φυλάττη κανείς την φαντασία του καθαρά ή μάλλον καλύτερα να ζη κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μη ενεργοποιήται η φαντασί, να νεκρώση το φανταστικό. Μόνο όταν αυτό νεκρωθή από την μεγάλη μετάνοια και το πολύ πένθος μπορεί να θεολογήση.

Ἐκεῖνος ὅπου θά ἰατρευθεῖ ἀπό τά πάθη του, ἔγινε καί χριστιανός

 …Δια τούτο ανάγκη είναι να ιατρευθή η ασθένειά μας από τον Χριστόν, όπου ήλθεν εις την γην μόνος ιατρός αληθινός, δια να ιατρεύση τας ασθενείας μας, δια τας οποίας αμαρτάνομεν. Ότι ούτος εστίν ο Αμνός του Θεού, ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου. Η οποία είναι η ασθένεια της φθαρτής φύσεως η­μών. Διατί, αφ’ ου παρέβη ο Αδάμ την εντολήν του Θεού, και εξωρίσθη από τον παράδεισον, κάθε άνθρωπος έγινεν άρρωστος, και ασθενής.

….Λοιπόν εκείνος όπου ιατρευθή από τας ασθενείας του, έγινε και χριστιανός. Ει δε και έχει ακόμι ασθενείας απ’ αυτάς όπου είπαμεν, είναι φανερόν, πως δεν ιατρεύθη ακόμι. Και τούτο το παθαίνει, ή από άγνοιαν, ή από αλογίαν, ωσάν όπου δεν εξεύρει τι λέγει προς τον Θεόν, όταν προσεύχεται, και ποίας ασθενείας παρακαλεί τον Θεόν να του ιατρεύση.

Ψυχοθεραπευτικοί ἀκροβατισμοί: κίνδυνος γιά τήν ψυχική καί πνευματική ἰσορροπία τῶν χριστιανῶν.

Πρωτ. Ἰωάννου Φωτοπούλου.

Ι. Ἀστραπιαία ἐξάπλωση τῆς ψυχοθεραπείας.

Νομίζω εἶναι ἐντυπωσιακό καί λυπηρό τό γεγονός ὅτι ὅλο καί περισσότεροι χριστιανοί καταφεύγουν γιά προσωπική, συζυγική καί οἰκογενειακή βοήθεια σέ «εἰδικούς» δηλ. σέ ψυχολόγους, ψυχαναλυτές καί ψυχοθεραπευτές.

Ἀπό τήν ἴδια νοοτροπία κινούμενοι, πολλοί κληρικοί καλοῦν ψυχολόγους –ψυχοθεραπευτές γιά νά μιλήσουν στούς ἐνορίτες τους. Ἐπίσκοποι καλοῦν ἐπίσης τέτοιους «εἰδικούς» σέ ἱερατικά συνέδρια γιά νά διδάξουν νά νουθετήσουν καί νά...φωτίσουν τούς ἐφημερίους. Ἐκκλησιαστικοί σταθμοί ἔχουν ὡς ἀπαραίτητο «ορ ντέβρ» στήν πνευματική τροφή πού προσφέρουν, τήν ἐκπομπή μέ ψυχολόγο-ψυχοθεραπευτή, ἤ ἀνάγνωση βιβλίων μέ ψυχοθεραπευτικό-κατευναστικό περιεχόμενο. Ἀκόμη καί στήν διημερίδα πού ὀργανώθηκε στό Πολιτιστικό Κέντρο τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς μας μέ θέμα «Συμμετοχή και αλληλεγγύη στη εκπαίδευση. Η αντιμετώπιση των φαινομένων βίας» σέ συνεργασία μέ τό Ὑπουργεῖο Παιδείας ἀπό τούς 14 εἰσηγητές 6 ἦσαν Ψυχολόγοι-ψυχοθεραπευτές.

Μπορεῖ λοιπόν κάποιος νά διερωτηθεῖ : Τί κάνει ἕνα πιστό χριστιανό, λαϊκό ἤ κληρικό νά ἔχει τέτοια ἐμπιστοσύνη στούς ψυχοθεραπευτές καί τούς ποικίλους «εἰδικούς»; Τί τόν κάνει νά βγάζει ἀπό τό πολλές φορές γλίσχρο πουγγί του 50, 70 ἤ 100 εὐρώ γιά κάθε ψυχοθεραπευτική συνεδρία;

«Ἡ Χριστιανική Ἐναλλακτική λύση στήν ἐκκοσμίκευση καί τήν Μοντέρνα Ψυχοθεραπεία»

  

Συνέντευξη με τον κύριο Frank Schaeffer εκδότη του βιβλίου «Αιώνια Ημέρα: Η Χριστιανική Εναλλακτική λύση στην Εκκοσμίκευση και την Μοντέρνα Ψυχοθεραπεία». (Eternal Day: The Christian Alternative to Secularism and Modern Psychology - Regina Press, 1998) του κυρίου Dr. Seth Farber. click to enter 

Ο κύριος Frank Schaeffer είναι επίσης ο συγγραφέας του βιβλίου «Χορεύοντας Μόνος – Αναζητώντας την Ορθόδοξη πίστη στον αιώνα των ψεύτικων θρησκειών» (Dancing Alone – The Quest for Orthodox Faith in the Age of False Religion - Regina Press). 

 Το απομαγνητοφωνημένο απόσπασμα είναι από την εκπομπή Ράδιο-Παράγκα του 89,5 στα F.M., του ραδιοφωνικού σταθμού της Εκκλησίας της Ελλάδος, που έγινε την Κυριακή 06-02-2000, με θέμα «Είναι η Ψυχανάλυση και η Ψυχοθεραπεία επιστήμη;».  

π.Κ.Σ.: Επειδή έχουμε μια ώρα μόνο μπροστά μας και θέλω πραγματικά αυτή την εκπομπή, την επιστημονική και θεολογική και έτσι πάει ως τώρα, έτσι νιώθω... και θέλω να ολοκληρώσουμε, έστω... εν ψήγματι, αυτά τα οποία έχουμε να πούμε... Να ακούσουμε το τελευταίο reportage απ’ την Αμερική... και να μπούμε για λίγο έστω, δεν αδικούμε το λόγο τον θεολογικό, αλλά είναι τόσο μεγάλος, να δώσουμε ψήγματα. Τώρα ένα τηλέφωνο ενός εκδότου βιβλίου. Υπάρχει ένας Αμερικάνος ψυχοθεραπευτής, ο Seth Farber ο οποίος εξέδωσε ένα βιβλίο, που λέγεται «Η Χριστιανική Εναλλακτική (λύση) στην Εκκοσμίκευση και την Μοντέρνα Ψυχοθεραπεία». Είναι ψυχοθεραπευτής ο καθηγητής Farber. Εμείς δεν βρήκαμε τον καθηγητή Farber, αλλά βρήκαμε τον εκδότη του βιβλίου, τον Schaeffer. Πώς είναι το μικρό του όνομα; 

     Frank Schaeffer.

     π.Κ.Σ.: Frank Schaeffer· και κάναμε μαζί του μια συνέντευξη, ρωτώντας τι σε έκανε εσένα, έναν Αμερικάνο, να εκδώσεις αυτό το βιβλίο, που βάζει μια χειροβομβίδα στο χώρο της «ψυχοθεραπείας» στην Αμερική!

Ὁ μῦθος τῆς ψυχοθεραπείας (+ Ἰωάννης Κορναράκης, Ὁμότιμος Καθηγ. Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν)

Μέσα στα πλαίσια των περιορισμών του παρόντος άρθρου, θα επιχειρήσουμε να ταχθούμε με την άποψη του Szasz και να συμμερισθούμε τη θέση του. Γι’ αυτό το λόγο, στη συνέχεια, υπενθυμίζουμε μερικά στοιχεία ή χαρακτηριστικά της δοκιμασμένης πλέον ψυχοθεραπείας, που συνθέτουν και προβάλλουν το «μυθικό» της χαρακτήρα.Η θέση βέβαια του Szasz στο πρόβλημα τι είναι η ψυχοθεραπεία, δηλώνεται ήδη από τον τίτλο του βιβλίου του. Για τον ψυχίατρο αυτό η ψυχοθεραπεία  είναι ένας «μύθος». Δεν είναι μια θεραπευτική δεοντολογία που ανταποκρίνεται στη φύση του αντικειμένου της- τον ψυχικά άρρωστο άνθρωπο.Η βασική θέση του Szasz καθώς υπογραμμίζεται ήδη στην εισαγωγή του βιβλίου του, προβάλλει τον ισχυρισμό ότι η ψυχοθεραπεία, μ’ οποιαδήποτε προοπτική και μεθοδολογία και αν ασκείται, είναι ένα υποκατάστατο μιας άλλης θεραπευτικής δεοντολογίας, που είναι η αυθεντική και επομένως η μόνη σύμφωνη προς τη φύση της ανθρώπινης ψυχής.

Και καθώς επίσης ο Szasz σχετίζει άμεσα με το πρόβλημα της ποιότητος της ψυχοθεραπείας μια κάμψη της εντάσεως της θρησκευτικής ζωής και μια ποιοτική της διαφοροποίηση «επί τα χείρω», αποκαλύπτεται, χωρίς περιστροφές, ότι, ως αυθεντική ψυχοθεραπεία, αναγνωρίζει, ο αντιρρησίας αυτός ψυχίατρος, τη θεραπεία των ψυχών που προσφέρει η θρησκεία. Γι’ αυτό το λόγο τελικά χαρακτηρίζει την ψυχοθεραπεία ως «ψευδοθρησκεία» (pseudoreligion). Η ψυχοθεραπεία, λοιπόν, ως υποκατάστατο της θρησκείας, είναι ένας μύθος, κατά τον Thomas Szasz.

Ἀνθρωποκεντρική ἤ ὀρθόδοξη ψυχοθεραπεία;

 ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΗ Ή ΟΡΘΟΔΟΞΗ

ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ;

Σεβ. Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ιεροθέου

Η επιστολή του Σεβασμιωτάτου (Αρχιμανδρίτη τότε) Μητροπολίτου κ.Ιεροθέου δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ τεύχος 26 (Απρίλιος – Ιούνιος 1988) σαν απάντηση στις κριτικές των π. Β.Θερμού και π. Φ.Φάρου που είχαν δημοσιευτεί στο προηγούμενο τεύχος (25). Είναι δημοσιευμένη και στο βιβλίο «Συζητήσεις για την ορθόδοξη ψυχοθεραπεία» σελ.325 με τίτλο «Σχολαστικοποίηση και ορθόδοξη ψυχοθεραπεία».

Αγαπητέ κ. Γουνελά,

   Διάβασα την τελευταία «Σύναξη» (τεύχος 25), που αναφέρεται στο μεγάλο θέμα της ψυχολογίας, και μάλιστα της σχέσεως Ορθοδοξίας και Ψυχολογίας. Πρέπει να σάς αναφέρω ότι διατηρώ πολλές επιφυλάξεις για θέσεις των άρθρων, αλλά φυσικά δεν έχω σκοπό στην επιστολή αυτή να τις ανα­πτύξω διεξοδικά, θα αρκεσθώ μόνον στην κριτική παρουσίαση του βιβλίου μου «Ορθόδοξη Ψυχοθεραπεία» που γίνεται από τον π.Φιλόθεο Φάρο αφ’ ενός και από τον π. Βασίλειο Θερμό αφ’ ετέρου. Θα προσπαθήσω να είμαι κατά τα δυνατόν σύντομος.

Κατ’ αρχάς ευχαριστώ θερμώς τον π. Φιλόθεο και τον π. Βασίλειο, γιατί ασχολήθηκαν με το βιβλίο μου και μάλιστα με τον πρώτο είχαμε δυο συζητήσεις στην τηλεόραση για το θέμα της Ψυχοθεραπείας και με τον δεύτερο είχαμε προφορική συζήτηση για το θέμα αυτό. Διατηρώ καλές σχέσεις και με τους δυο και εκτιμώ την προσφορά τους στην Εκκλησία. Ωστόσο, θα μου επιτραπεί να εκθέσω τις απόψεις μου πάνω σε μια παρατήρησή τους, που τη θεωρώ ως ουσιαστικότερη και σημαντικότερη.

Αὐτοεκτίμηση ἤ Ταπείνωση; Πορεία ἀπό τήν τραγωδία στήν κάθαρση (π. Κωνσταντῖνος Στρατηγόπουλος)

Τα τελευταία χρόνια ακούμε στην Ελλάδα πολλούς αυτοαποκαλούμενους ψυχοθεραπευτές να ομιλούν περί αυτοανάλυσης, αυτοεκτίμησης ή αυτοσεβασμού, τη στιγμή που συνάδελφοί τους στο εξωτερικό (http://www.tanadineen.com/media/ReportMagazineReview.html ,

http://www.im-glyfadas.gr/01/04/01040005.asp κ.α.) καταδεικνύουν το μη επιστημονικό αλλά και επικίνδυνο αυτού του δήθεν θεραπευτικού και παιδαγωγικού εργαλείου. Πρακτικές και μέθοδοι που στηρίζονται στην αυτοεκτίμηση, όπως και με όποιους στόχους και αν χρησιμοποιούνται, έχουν  καταστροφικές συνέπειες. Η θεραπεία βρίσκεται στην ταπείνωση. Η Εκκλησία μας θεραπεύει διαλύοντας την αυτοεκτίμηση και καταργώντας την αυτοανάλυση. (Η συντακτική ομάδα της ΑΛΛΗΣ ΟΨΕΩΣ)

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία που πραγματοποιήθηκε στον Ιερό Ναό Αγίου Παντελεήμονος της Ιεράς Μητρ. Γλυφάδας στις 14/3/2010.

Να κάνω μια μικρή εισαγωγή -θα την έλεγα ιστορική, με δυο γραμμές μονάχα- η οποία μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε το νόημα, να κάνω μια αναγωγή γνωστή σε σας· έτσι να πάω λίγο στην κοινωνική σκέψη της Αρχαίας Ελλάδας, όπου, ξέρετε, κατά την Αριστοτέλεια ρήση ο άνθρωπος είναι ον κοινωνικό. Ένας βασικός ορισμός, που τουλάχιστον για τα μέτρα της φιλοσοφίας της Αρχαίας Ελλάδας είναι κάτι πολύ ουσιαστικό και προχωρημένο, αφού το ον το κοινωνικό αναιρεί τον εγωισμό και τον αποκλεισμό.

Αυτό είναι καλό βέβαια για την Αρχαία Ελλάδα όπου λείπει ο Χριστιανισμός, αλλά μέσα στο χώρο του Χριστιανισμού το ον το κοινωνικό δεν είναι αρκετό, να είναι κοινωνικό ον

Ἡ Ἡσυχία ὡς μέθοδος θεραπείας-Μητρ.Ἱερόθεος Βλάχος

Ένας από τους πιο βασικούς τρόπους θεραπείας της ψυχής είναι και η ησυχία με όλη την σημασία της λέξεως. Πιστεύω πως στα προηγούμενα φάνηκε αυτό το θέμα καθαρά. Ο σημερινός άνθρωπος ζητάει θεραπεία στα βασικά θέματα ζωής, κυρίως στην εσωτερική του κατάσταση, ακριβώς επειδή είναι υπερβολικά κουρασμένος. Γι’ αυτό ένα από τα μηνύματα τα οποία μπορεί να προσφέρη η Ορθοδοξία στον σύγχρονο κουρασμένο, απογοητευμένο και παραπαίοντα κόσμο είναι το μήνυμα της ησυχίας. Πιστεύω πως η προσφορά της Ορθοδόξου Παραδόσεως στον τομέα αυτόν είναι μεγάλη. Γι’ αυτό στην συνέχεια θα επιδιώξω να αναπτύξω περισσότερο την αξία της ησυχίας και του ησυχασμού για την θεραπεία της ψυχής, του νου, της καρδιάς και της λογικής. Έχουμε την εντύπωση ότι η ησυχία και ο ησυχασμός είναι από τα βασικότερα φάρμακα για την επίτευξη της εσωτερικής υγείας. Επίσης, επειδή η έλλειψη της ησυχίας είναι εκείνη που δημιουργεί τα προβλήματα, το άγχος, την αγωνία, την ανασφάλεια, τις ψυχολογικές, ψυχικές και σωματικές παθήσεις, γι’ αυτό θα προσπαθήσουμε να δούμε την αιτία αυτών, που είναι ο αντιησυχασμός. Ο αντιησυχαστικός λίβας που πνέει και καίει τα πάντα, κυριαρχεί παντού και είναι η κυρία αιτία της ανωμαλίας. Γι’ αυτό στην συνέχεια θα αναπτύξουμε την ησυχία ως μέθοδο θεραπείας της ψυχής και τον αντιησυχασμό ως αιτία της ψυχικής και σωματικής ασθενείας.

Ψυχοθεραπευτικοί ἀκροβατισμοί: κίνδυνος γιά τήν ψυχική καί πνευματική ἰσορροπία τῶν χριστιανῶν.

Πρωτ. Ἰωάννου Φωτοπούλου.

Ι. Ἀστραπιαία ἐξάπλωση τῆς ψυχοθεραπείας.

Νομίζω εἶναι ἐντυπωσιακό καί λυπηρό τό γεγονός ὅτι ὅλο καί περισσότεροι χριστιανοί καταφεύγουν γιά προσωπική, συζυγική καί οἰκογενειακή βοήθεια σέ «εἰδικούς» δηλ. σέ ψυχολόγους, ψυχαναλυτές καί ψυχοθεραπευτές.
Ἀπό τήν ἴδια νοοτροπία κινούμενοι, πολλοί κληρικοί καλοῦν ψυχολόγους –ψυχοθεραπευτές γιά νά μιλήσουν στούς ἐνορίτες τους. Ἐπίσκοποι καλοῦν ἐπίσης τέτοιους «εἰδικούς» σέ ἱερατικά συνέδρια γιά νά διδάξουν νά νουθετήσουν καί νά...φωτίσουν τούς ἐφημερίους. Ἐκκλησιαστικοί σταθμοί ἔχουν ὡς ἀπαραίτητο «ορ ντέβρ» στήν πνευματική τροφή πού προσφέρουν, τήν ἐκπομπή μέ ψυχολόγο-ψυχοθεραπευτή, ἤ ἀνάγνωση βιβλίων μέ ψυχοθεραπευτικό-κατευναστικό περιεχόμενο. Ἀκόμη καί στήν διημερίδα πού ὀργανώθηκε στό Πολιτιστικό Κέντρο τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς μας μέ θέμα «Συμμετοχή και αλληλεγγύη στη εκπαίδευση. Η αντιμετώπιση των φαινομένων βίας» σέ συνεργασία μέ τό Ὑπουργεῖο Παιδείας ἀπό τούς 14 εἰσηγητές 6 ἦσαν Ψυχολόγοι-ψυχοθεραπευτές.

Ἡ κοσμική «ψυχοθεραπεία» εἶναι συμβατή μέ τίς ἀρχές καί τήν ἀνθρωπολογία τῆς Ὀρθοδοξίας;

Συνέντευξη μέ τόν καθηγητή Πανεπιστημίου κ. Jean Claude Larchet(*), ὁ ὁποῖος ἔχει ντοκτορά στίς ἀνθρωπιστικές ἐπιστῆμες καί σπουδές στήν ψυχοπαθολογία, στήν φιλοσοφία καί στούς Ἁγίους Πατέρες τῆς Ἀνατολῆς, καθώς ἐπίσης καί κλινική ἐμπειρία σέ ψυχιατρικές κλινικές. Τό ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα εἶναι ἀπό τήν ἐκπομπή Ράδιο-Παράγκα τοῦ ραδιοφωνικοῦ σταθμοῦ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, πού μεταδόθηκε τήν Κυριακή 06-02-2000, μέ θέμα: «Εἶναι ἡ Ψυχανάλυση καί ἡ Ψυχοθεραπεία ἐπιστήμη;». Τήν ἐκπομπή παρουσίαζε ὁ πρωτοπρεσβύτερος π. Κωνσταντῖνος Στρατηγόπουλος.

π.Κ.Σ.: Σᾶς εὐχαριστοῦμε πού εἶστε ἀπόψε μαζί μας. Τό ἀντικείμενο τοῦ προγράμματός μας εἶναι ἡ ψυχοθεραπεία τῶν Πατέρων τῆς Ἀνατολῆς καί ἡ κοσμική «ψυχοθεραπεία». Καθώς εἶστε ἐξειδικευμένος σ᾽ αὐτό τό θέμα, θά θέλαμε νά σᾶς θέσουμε ὁρισμένες ἐρωτήσεις. Κατά τήν ἄποψή σας, ἡ κοσμική «ψυχοθεραπεία» εἶναι συμβατή μέ τίς ἀρχές καί τήν ἀνθρωπολογία τῆς Ὀρθοδοξίας;

«Στωϊκῶν τε καί πυθαγορείων αἵρεσις»

«ΣΤΩΙΚΩΝ ΤΕ ΚΑΙ ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΩΝ ΑΙΡΕΣΙΣ»

Ψυχανάλυση και ψυχοσύνθεση

Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγ. Βλασίου Ιεροθέου

   Ένα ρεύμα που παρατηρεί κανείς να υπάρχη στην εποχή μας είναι οι ψυχολογικές αναλύσεις. Όλα ερμη­νεύονται ψυχολογικά και μάλιστα άνθρωπο κεντρικά. Αναπτύσσεται μια ανθρωποκεντρική, ουμανιστική ψυ­χολογία. Γίνεται λόγος για την ψυχανάλυση ως μεθόδου ευρέσεως του εαυτού μας και μεθόδου αποκτήσεως ψυ­χικής ισορροπίας. Όμως αν μελετήσουμε επακριβώς τα πατερικά κείμενα, θα διαπιστώσουμε ότι γίνεται σε αυτά λόγος περισσότερο για την ενοποίηση της ψυχής, δηλα­δή για την ψυχοσύνθεση. Η ψυχή με την απομάκρυνσή της από τον Θεό έχει διασπασθή εσωτερικά, οπότε χρειά­ζεται να ενοποιηθή. Στην διδασκαλία τού άγιου Γρηγορίου τού Παλαμά γίνεται λόγος και γι αυτό το θέμα.

Ἡ ψυχοπάθεια ἀπό Πατερική ἄποψη

Ψυχοθεραπευτικές ὁμιλίες-Πατερική Θεολογία, π. Ἰωάννη Ρωμανίδη

ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ.ΟΜΙΛΙΕΣ ΑΡΧ. ΣΑΒΒΑΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ

ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ (Π. ΙΩΑΝΝΟΥ ΡΩΜΑΝΙΔΗ)

ΑΓΧΟΣ-ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ-ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ- ΑΝΤΙΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΑ

1. Ἐξομολόγοι ἤ ψυχολόγοι; «Αυτοί που δεν είναι καλά πνευματικά, είναι μερικοί ιερωμένοι που σπουδάζουν ψυχολογία, για να βοηθήσουν τις ψυχές (με ανθρώπινες τέχνες)».(Γέρων Παΐσιος)
3. Οι βιοτικές ασχολίες και η πνευματική ζωή. Το άγχος.
4. Γέροντος Παΐσιου του Αγιορείτου Λόγοι Α΄ – Δεύτερο Μέρος – Κεφάλαιο 3ον «Απλοποιήστε την ζωή σας, για να φύγη το άγχος» (ὁμιλία+κείμενο)