Ὑπομονή καί αὐτομεμψία

«Ἀγαθόν μοι ὅτι ἐταπείνωσάς με,

ὅπως ἄν μάθω τά δικαιώματά σου.»

Ψαλμ. 118 : 71

«Κατοικία τῆς ψυχῆς εἶναι ἡ ὑπομονή, ἐπειδή μέσα σ᾿ αὐτήν ζεῖ ἐξασφαλισμένη, καί τροφή τῆς ψυχῆς εἶναι ἡ ταπείνωση, ἐπειδή μ᾿ αὐτήν τρέφεται», λέει ὁ ὅσιος Ἠλίας ὁ Ἔκδικος¹. Ὅταν ἀκριβῶς τρέφεται ἡ ψυχή μέ τήν ἁγία τροφή τῆς ταπεινώσεως, μπορεῖ νά παραμένει στήν ἁγία κατοικία τῆς ὑπομονῆς. Ὅταν ἡ τροφή αὐτή εἶναι ἀνεπαρκής, τότε ἡ ψυχή βγαίνει ἀπό τό σπίτι τῆς ὑπομονῆς. Καί τότε σάν ἀνεμοστρόβιλος ἡ ταραχή τήν ἁρπάζει, τήν παρασύρει καί τή ζαλίζει. Μέσα της ξεσηκώνονται σάν κύματα διάφοροι ἐμπαθεῖς λογισμοί καί ἐμπαθή αἰσθήματα, πνίγοντάς την στά βάθη σκοτεινῶν καί ἁμαρτωλῶν φαντασιῶν, λόγων καί πράξεων. Ἔτσι ἡ ψυχή καταντᾶ σέ κατάσταση ἀδυναμίας, σκοτισμοῦ καί ἀκηδίας, πέφτοντας συχνά στό βάραθρο τῆς θανάσιμης ἀπελπισίας καί τῆς ὁλοκληρωτικῆς διαλύσεως.

Θέλεις νά παραμείνεις μέσα στήν ἁγία κατοικία τῆς ὑπομονῆς καί νά μή βγαίνεις ἀπ᾿ αὐτήν;

«Συνομιλία ψυχῆς καί νοῦ»

Ἁγίου Ἰγνατίου Μπριαντσανίνωφ

Ψυχή: Θλίψη ἀνυπόφορη αἰσθάνομαι. Πουθενά δέν βρίσκω χαρά καί παρηγοριά, οὔτε μέσα μου οὔτε γύρω μου. Δέν μπορῶ νά βλέπω συνέχεια στόν κόσμο τήν πλάνη, τήν ἀπάτη, τήν ψυχοκτονία. Τό ἀφηρημένο κοίταγμα τοῦ κόσμου, οἱ λίγες ἀπρόσεκτες ματιές στούς πειρασμούς του καί ἡ παιδιάστικη, ἀπό ἔλλειψη πείρας, ἐμπιστοσύνη μου σ᾿ αὐτόν τράβηξαν ἐπάνω μου τά φαρμακερά του βέλη, πού μέ γέμισαν θανάσιμες πληγές.

Γιατί νά κοιτάζω τόν κόσμο; Γιατί νά τόν περιεργάζομαι, γιατί νά μαθαίνω κάθε λεπτομέρειά του, γιατί νά ἀφοσιώνομαι σ᾿ αὐτόν, ἀφοῦ εἶμαι μιά φευγαλέα σελίδα στό πελώριο βιβλίο του; Ὁπωσδήποτε θά τόν ἀφήσω κάποτε, μόνο πού δέν γνωρίζω τό πότε. Κάθε μέρα καί κάθε ὥρα πρέπει νά εἶμαι ἕτοιμη γιά τή μετάβασή μου στήν αἰωνιότητα. Ὅσο κι ἄν παραταθεῖ ἡ περιπλάνησή μου στήν ἔρημο τοῦ κόσμου τούτου, αὐτή δέν εἶναι τίποτα μπροστά στήν ἀτέλειωτη αἰωνιότητα, ὅπου δέν ὑπάρχει διαφορά ἀνάμεσα στίς ὧρες, τίς μέρες, τά χρόνια καί τίς ἑκατονταετίες.

Μία παράξενη τάση...

Η σύγχρονή μας «χριστιανική»κοινωνία έχη μια παράξενη τάση: Να ψάχνη για θαύματα και να κάνη θαύματα! Την τάση αυτή δεν πρέπει να την αφήσωμε να περάση απαρατήρητη. Με κανένα τρόπο. Και για πολλούς λόγους. Και ιδιαίτερα, γιατί την τάση αυτή, την τάση που έχουν πολλοί να θέλουν να κάνουν θαύματα και να ψάχνουν για θαύματα, οι άγιοι πατέρες μας την καταδικάζουν πολύ αυστηρά. Και την καταδικάζουν, επειδή κάτω από το «ευσεβές» κάλυμμα της τάση αυτής κρύβεται η φιλαυτία. Και είναι πολύ φοβερό να μπορή η φιλαυτία να κρύβεται στην ψυχή. Γιατί τότε δεσπόζει σ’ αυτήν ανενόχλητα. Και την διαλύει.

Ο μεγάλος διδάσκαλος των μοναχών άγιος  Ισαάκ ο Σύρος λέγει τα εξής:

Ο Κύριος είναι πάντοτε κοντά μας, έτοιμος να βοηθήση τους εκλεκτούς Του. Μα ποτέ και σε τίποτε δεν δείχνει φανερά την δύναμή Του, αν δεν υπάρχη σοβαρός λόγος.

Ἡ ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ.Ἅγιος Ίγνάτιος Μπριαντσανίνωφ

Η ΑΝΑΖΗΤΗΖΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΙΓΝΑΤΙΟ ΜΠΡΙΑΝΤΣΑΝΙΝΩΦ

MΕ ΤΙ λόγια ν' αρχίσω τον θρήνο μου;

Ποιόν από τις θλιβερές μου σκέψεις να διατυπώσω πρώτη; Όλες τους είναι εξίσου βαριές. Ή καθεμιά, όταν έρχεται στον νου μου, μου φαίνεται πώς είναι ή πιο βαριά. Ή καθεμιά, όταν τρυπά και διαπερνά την καρδιά μου, μου φαίνεται πώς είναι ή πιο οδυνηρή. Στο στήθος μου στριμώχνονται οι στεναγμοί. Πασχίζουν να βγουν έξω, ξεπερνώντας ό ένας τον άλλο, μα κάνουν πάλι πίσω, προξενώντας μου μεγάλη ταραχή.

Να γυρίσω τον νου μου στις μέρες πού πέρασαν; Είναι μια αλυσίδα από πλάνες, μια αλυσίδα από αμαρτίες, μια αλυσίδα από πτώσεις! Να κοιτάξω μπροστά, στο κομμάτι της ζωής πού ακόμα μου ανήκει, στο στάδιο του επίγειου ταξιδιού μου; Φρίκη με κυριεύει! Τη φρίκη την προκαλεί ή αδυναμία μου, πού μου την αποδεικνύουν αναρίθμητες εμπειρίες. Να παρατηρήσω την ψυχή μου; Δεν θα δω τίποτα το παρήγορο σ' αυτήν. Όλη είναι πληγωμένη από την αμαρτία. Δεν υπάρχει αμάρτημα πού να μην το έχει κάνει, δεν υπάρχει παράβαση πού να μην την έχει σημαδέψει!

Αχ, σώμα μου, φτωχό μου σώμα! 

Αισθάνομαι τη δυσοσμία της φθοράς σου. «Αυτό πού είναι φθαρτό δεν μπορεί να κληρονομήσει την αφθαρσία». Ό προορισμός σου είναι, μετά τον θάνατο, ή φυλακή του τάφου-και μετά την ανάσταση, ή φυλακή του αδη!

Ἡ συνείδηση Ἅγιος Ἰγνάτιος Brianchaninov

ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ εἶναι ἡ αἴσθηση τοῦ πνεύματος τοῦ ἀνθρώπου, αἴσθηση λεπτὴ καὶ φωτεινή, ποὺ ξεχωρίζει τὸ καλὸ ἀπὸ τὸ κακό.
Ἡ αἴσθηση αὐτὴ ξεχωρίζει τὸ καλὸ ἀπὸ τὸ κακὸ πιὸ καθαρὰ ἀπ’ ὅσο ὁ νοῦς. Πιὸ δύσκολο εἶναι νὰ παραπλανήσει κανεὶς τὴ συνείδηση παρὰ τὸν νοῦ. Καὶ τὸν πλανεμένο νοῦ, ποὺ τὸν ὑποστηρίζει τὸ φιλάμαρτο θέλημα, γιὰ πολὺν καιρὸ τὸν ἀντιμάχεται ἡ συνείδηση.
Ἡ συνείδηση εἶναι ὁ φυσικὸς νόμος(1). Ἡ συνείδηση χειραγωγοῦσε τὸν ἄνθρωπο πρὶν τοῦ δοθεῖ ὁ γραπτὸς νόμος. Ἡ μεταπτωτικὴ ἀνθρωπότητα βαθμιαῖα οἰκειώθηκε ἕναν λαθεμένο τρόπο σκέψεως γιὰ τὸν Θεό, τὸ καλὸ καὶ τὸ κακό. Ἡ λαθεμένη σκέψη ἐπηρέασε, φυσικά, καὶ τὴ συνείδηση. Ἔτσι, ὁ γραπτὸς νόμος ἀποτέλεσε ἀναγκαιότητα γιὰ τὴ χειραγώγηση τοῦ ἀνθρώπου στὴν ἀληθινὴ θεογνωσία καὶ τὴ θεοφιλή διαγωγή.
Ἡ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ, ἐπισφραγισμένη μὲ τὸ ἅγιο Βάπτισμα, θεραπεύει τὴ συνείδηση ἀπὸ τὴν κακὴ προδιάθεση (2) μὲ τὴν ὁποία τὴ δηλητηρίασε ἡ ἁμαρτία. Ἡ ὀρθὴ λειτουργία τῆς συνειδήσεως ἀποκαθίσταται, ἐνισχύεται καὶ σταθεροποιεῖται μὲ τὴν τήρηση τῆς διδασκαλίας τοῦ Χριστοῦ.
Ἡ ἀποκατάσταση τῆς ὑγείας καὶ ἡ ὀρθὴ λειτουργία τῆς συνειδήσεως εἶναι δυνατὲς μόνο στοὺς κόλπους τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μέσω τοῦ θείου νόμου της, πού κατευθύνει ὀρθὰ τὸν νοῦ. Γιατί κάθε λαθεμένη σκέψη ἐπιδρᾶ ἀρνητικὰ στὴ συνείδηση καὶ τὴ λειτουργία της.
Οἱ θεληματικὲς ἁμαρτίες σκοτίζουν, ἐξασθενίζουν, καταπνίγουν, ἀποκοιμίζουν τὴ συνείδηση.

Χριστιανοί γνωρίσατε τόν Χριστό!

Οσίου Ιγνατίου Μπριατσιανίνωφ
 

Να βλέπει κανείς και να χύνει δάκρυα πικρά! Χριστιανούς που δεν γνωρίζουν εις τί συνίσταται ο Χριστιανισμός! Και όμως αυτό το θέαμα βλέπει κανείς σήμερα, όπου κι αν στρέψει τα μάτια του. Σπανιώτατα μπορεί κανείς σήμερα μέσα σ' αυτό το πλήθος των αυτοκαλούμενων Χριστιανών να βρει έναν, που νάναι πράγματι ενσυνείδητος, λόγω και έργω Χριστιανός!....
Θ' απαντήσω με όσο το δυνατόν λιγώτερες λέξεις σ' όλες τις ερωτήσεις που υποβάλλετε, μίαν προς μίαν. Γράφετε:
«Γιατί να μην μπορούν να σωθούν οι ειδωλολάτρες, οι μωαμεθανοί, καθώς επίσης και όλοι οι αιρετικοί; Μεταξύ αυτών υπάρχουν εξαιρετικοί άνθρωποι! Το να καταδικάσουμε όλους αυτούς τους καλούς ανθρώπους είναι αντίθετο (δήθεν) προς το έλεος του Θεού(!)... είναι αντίθετο προς την υγειά ανθρώπινη λογική.

Ἡ θάλασσα τοῦ βίου

ΜΠΡΟΣΤΑ στα μάτια μου απλώνεται η μεγαλόπρεπη θάλασσα. Εδώ, στον βορρά, είναι σχεδόν πάντα θολή και φουρτουνιασμένη. Κάπου-κάπου, όμως, γίνεται πανέμορφη. Πλατιά θάλασσα! Βαθιά θάλασσα! Τραβάς τα βλέμματα, τραβάς και τις σκέψεις. Ακίνητος κοιτάζω τη θάλασσα για πολλή ώρα. Το θέαμα είναι μονότονο. Ωστόσο το βλέμμα και οι σκέψεις μου δεν μπορούν να ξεκολλήσουν απ' αυτήν πλέουν στην απεραντοσύνη της, βουλιάζουν στα νερά της, φτάνουν στον βυθό της. Τί έμπνευση κρύβεται στη θάλασσα! Τί πληρότητα αισθάνεται ή ψυχή, όταν τα μάτια ευφρανθούν και χορτάσουν από την παρατήρηση της θάλασσας! Άς ατενίσουμε, αδελφοί, άς ατενίσουμε τη θάλασσα από το καταφύγιο της μονής μας, πού το χέρι της πρόνοιας τού Θεού την τοποθέτησε σε μιάν ακτή.

Πίσω από τη θάλασσα υπάρχει μια άλλη «θάλασσα»: ή πρωτεύουσα του κραταιού Βορρά. .

Τό ποτήριο τοῦ Χριστοῦ

ΤΟ ΠΟΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

 Ἁγίου Ἰγνατίου Brianchaninov

Δύο ἀγαπημένοι μαθητές ζήτησαν ἀπό τόν Κύριο θρόνους δόξης

– Αὐτός τούς ἔδωσε τό Ποτήριό Του (Μτ. κ΄, 23).

Τό Ποτήριο τοῦ Χριστοῦ εἶναι οἱ ὀδύνες.

Σέ ὅσους τό πίνουν ἐδῶ στή γῆ, τό Ποτήριο τοῦ Χριστοῦ ὑπόσχεται μετοχή στή Βασιλεία τῆς χάρης τοῦ Χριστοῦ· προετοιμάζει γι’ αὐτούς τίς καθέδρες τῆς ἐπουράνιας αἰώνιας δόξης.

Στεκόμαστε σιωπηλοί μπροστά στό Ποτήριο τοῦ Χριστοῦ , δέν μπορεῖ κανείς οὔτε νά παραπονεθεῖ γι’ αὐτό, οὔτε νά τό ἀπορρίψει· γιατί Αὐτός πού μᾶς ἔδωσε ἐντολή νά τό γευτοῦμε, πρῶτος ὁ Ἴδιος τό ἤπιε.

Ὦ, δέντρο τῆς γνώσης τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ ! Σκότωσες τούς προγόνους μας στόν Παράδεισο, τούς ἐξαπάτησες μέ τήν πλάνη τῆς σαρκικῆς ἀπόλαυσης καί τήν πλάνη τῆς λογικῆς.

Σκέψεις στην ακροθαλασσιά, Ἁγίου Ἰγνατίου Μπριαντσανινωφ

ΑΓΙΟΥ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΜΠΡΙΑΝΤΣΑΝΙΝΩΦ

Με ποιόν μοιάζει ο χριστιανός, που σηκώνει τις θλίψεις της επίγειας ζωής με αληθινή πνευματική σύνεση; Μ' έναν οδοιπόρο, που στέκεται στην ακροθαλασσιά σε ώρα τρικυ­μίας.
Τα αγριεμένα άσπρα κύματα πλησιάζουν τον οδοιπόρο και, αφού σπάσουν στην άμμο, διαλύονται πάνω στα πό­δια του σε αναρίθμητες μικρές σταγόνες. Η θάλασσα, φιλονικώντας με τον άνεμο, βρυχιέται, υψώνει κύματα σαν βουνά, βράζει, παφλάζει. Το ένα κύμα γεννά και στη συνέχεια καταβροχθίζει το άλλο. Οι κορυφές τους είναι στεφανωμένες με κάτασπρο αφρό. Όλη η θάλασσα είναι καλυμμένη απ' αυτά τα κύματα, που μοιάζουν με τερά­στιο λάρυγγα φοβερού τέρατος δίχως δόντια.

Ἁράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι

Αγίου Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ

Είπε ο Κύριος στους μαθητές Του: «Ει τις θέλει οπίσω μου ελθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι» (Ματθ. ιστ΄ 24).

Τι σημαίνει «ο σταυρός του καθενός μας»; Και γιατί αυτό «ο σταυρός του καθενός μας», δηλαδή ο ιδιαίτερος σταυρός του κάθε ανθρώπου, ονομάζεται συνάμα και «Σταυρός του Χριστού»;

Ο σταυρός του καθενός μας είναι οι θλίψεις και τα βάσανα της γήινης ζωής, που για τον κάθε άνθρωπο είναι ιδιαίτερα.

Ο σταυρός του καθενός μας είναι η νηστεία, η αγρυπνία και άλλα ευλαβή κατορθώματα, με τα οποία ταπεινώνεται η σάρκα και υποτάσσεται στο πνεύμα. Τα κατορθώματα αυτά πρέπει να είναι ανάλογα με τις δυνάμεις του καθενός και στον κάθε άνθρωπο είναι δικά του.

Μέ τίς δοκιμασίες γινόμεθα δόκιμοι

Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ

Εξηγώντας μας πόσο αναγκαίες είναι οι θλίψεις για τον αθλητή του Χριστού ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος λέγει:
«Οι δοκιμασίες είναι ωφέλιμες σε όλους ανεξαιρέτως. Αν ήσαν ωφέλιμες σε ένα Παύλο, ας σιωπήση από μόνο του το κάθε στόμα, που λέει, πως δεν ωφελούν! Γιατί διαφορετικά, θα το κάνη να σιωπήση ο ίδιος ο Θεός! Γιατί, όποιος ειπή πως οι δοκιμασίες δεν είναι ωφέλιμες, αυτόματα γίνεται υπόδικος ενώπιον του Θεού[92].
Οι αγωνιστές δοκιμάζονται, για να αυξήσουν τον πνευματικό τους πλούτο.
Οι χλιαροί, για να αναγκαστούν να προφυλάξουν τον εαυτό τους από εκείνα που τους βλάπτουν.
Οι κοιμισμένοι, για να ξυπνήσουν.

Βλέποντας τήν Πρόνοια τοῦ Θεοῦ

 Ο Θεός επιτρέπει στον άνθρωπο να γίνει θεατής του τρόπου με τον οποίο κυβερνά τον κόσμο. Οι αιτίες, ωστόσο, των γεγονότων, οι αφετηρίες των θείων προ­σταγμάτων, είναι μόνο στον Θεό γνωστές: «Ποιός γνώ­ρισε τη σκέψη του Κυρίου; Και ποιός μπόρεσε να γίνει σύμβουλός Του;». Και μόνο το ότι μπορεί ο άνθρωπος ν’ αντικρίσει τον Θεό μέσα στις ποικίλες εκφάνσεις της πρόνοιάς Του για την κτίση Του, μέσα στα ιστορικά γε­γονότα, μέσα στην ίδια του τη ζωή, αποτελεί γι’ αυτόν το πιο πολύτιμο αγαθό, από το οποίο αποκομίζει πλούσια ψυχική ωφέλεια.

Υπερφυσική δύναμη αποκτά εκείνος που βλέπει στην κτίση τον Κτίστη της, τον Δημιουργό και Κύριο όλων των όντων, ορατών και αοράτων, και που, βλέποντάς Τον, Τον αναγνωρίζει ως παντοδύναμο Βασιλιά του σύμπαντος με απεριόριστη εξουσία πάνω σ’ αυτό. Τις τρίχες των κεφαλιών μας, τις τόσο μηδαμινές για την πε­ριορισμένη σκέψη μας, κι αυτές τις έχει μετρημένες, κι αυτές τις εξουσιάζει η άπειρη και «πανταχού παρούσα» Σοφία. Αν ούτε μια τρίχα μας δεν μπορεί να χαθεί δί­χως το δικό Της νεύμα, πολύ περισσότερο τίποτε άλλο σημαντικότερο δεν μπορεί ν’ αλλάξει στη ζωή μας, αν δεν το θελήσει ή δεν το παραχωρήσει Εκείνη.

Ἀκόμη κι ἕνας ἅγιος ΔΕΝ μπορεῖ ν' ἀντιληφθεῖ ὅλους τούς λόγους πού συντρέχουν γιά νά μᾶς ἐπισκεφθεί ἡ θλίψη..

[...] Tα ιερά κείμενα μάς διδάσκουν πως όλοι οι άγιοι του Θεού χωρίς καμιά εξαίρεση,τελείωσαν το επίγειο ταξίδι τους βαδίζοντας "την στενή και τεθλιμμένη οδό" .
Η ζωή τους ήταν γεμάτη θλίψεις και στερήσεις (βλ. Εβρ.ιβ΄).
Αυτή ήταν η άποψη των αληθινών φίλων του Θεού για τις θλίψεις. Αυτή η στάση τους για τις θλίψεις που τους τύχαιναν τους έκανε να συμπεριφέρονται με μεγάλη σοφία και αυταπάρνηση.
Τις θλίψεις που τους έβρισκαν, ό,τι λογιών και αν ήσαν, τις δέχονταν σαν κάτι που τους άξιζε, που τους έπρεπε.(βλ. Αγίου Μάρκου του Ασκητού,226 κεφάλαια Περί των οιομένων εξ έργων νόμου δικαιούσθαι, κεφ. 6).
Πίστευαν μ' όλη τους την ψυχή πως άν δεν το επέτρεπε ο Θεός, αν δεν ήταν απαραίτητο δηλαδή για τις πνευματικές ανάγκες τους,δεν θα τους έβρισκε η θλίψη.

Το πρώτο που έκαναν με το που τους έβρισκε κάποια στενοχώρια, ήταν να ομολογήσουν ότι την άξιζαν.
Έψαχναν και πάντα έβρισκαν μέσα τους την αιτία της θλίψης.